20.07.2020

Suplement diety a lek. Sprawdź, czym się różnią

Autorka artykułu: dietetyk Joanna Marciszewska

Regularne przyjmowanie suplementów diety jest w Polsce stosunkowo częstym zjawiskiem. Zauważa się, że co roku zwiększa się kwota, którą wydajemy na te produkty i coraz częściej goszczą one w naszym dniu codziennym. Wykazano, że około 72% Polaków przyjmuje suplementy diety, z czego 51% stosuje je codziennie.

Co znajdziesz w tym artykule?

Mini-test wiedzy o suplementach diety
Suplementy diety a leki – definicje
Czym są leki?
Co to jest suplement diety?
Suplementy diety a leki – różnice
Czy suplementy diety są bezpieczne?
Czy warto stosować suplementy diety?
Reklamy i suplementy diety co to znaczy dla konsumentów?
Co to suplementy diety na odchudzanie?

5 lat temu, w 2015 roku Polacy zakupili suplementy diety o wartości 3,5 miliarda zł, co oznacza, że statystycznie każdy z nas wydał na te produkty 100 zł rocznie. Jednak 4 lata później, w 2019, wydaliśmy podobnie dużo, bo 3,4 miliarda zł, ale nie w ciągu całego roku, a już w ciągu 11 pierwszych miesięcy roku.

Według Raportu Cheers – nawyki żywieniowe Polaków z 2018 roku, 22% Polaków wydaje od 100 do 199 zł miesięcznie na suplementy diety. Do grona osób, których miesięczne wydatki na te produkty osiągają 50-99 zł należy również niemały odsetek – 25%.

Pomimo ogromnej popularności suplementów diety, tylko 27% Polaków wie czym dokładnie jest ten produkt. Dla wszystkich, który chcą sprawdzić swoją wiedzę w tym zakresie, przygotowaliśmy krótki test, na którego odpowiedzi znajdziecie na końcu tego artykułu. W tym tekście wyjaśniamy także różnice – lek a suplement diety – dowiedz się, dlaczego nie są takim samym produktem.

Czy wiesz co to są suplement diety? Mini-test wiedzy o suplementach diety

(odpowiedz PRAWDA/FAŁSZ)

Prawidłowe odpowiedzi na końcu artykułu.

Numer	Pytanie do odpowiedzi prawda/fałsz
1	Suplementy diety to produkty żywnościowe
2	Przed wprowadzeniem na rynek suplementu diety musi być on przetestowany pod kątem bezpieczeństwa i jakości
3	Aby zarejestrować suplement diety musi być udowodniona jego skuteczność działania
4	Producenci rejestrujący suplement diety mogą zacząć go sprzedawać dopiero, gdy zostanie przebadany skład suplementu i wydana zostanie zgoda
5	Na opakowaniu suplementu diety musi znaleźć się informacja o możliwych efektach ubocznych
6	Niekiedy możemy znaleźć takie same składniki w lekach i w suplementach diety

Suplement diety a lek – jakie są różnice w rzeczywistości? Jakie prawa je obowiązują?

Suplementy diety a leki – definicje

Pierwszą i wartą zapamiętania różnicą jest ta, o której nie wie około 50% Polaków. Otóż suplementy diety nie podlegają takim samym standardom nadzoru jak leki. Co to dokładnie oznacza?

Czym są leki?

Produktem leczniczym – jest substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.
Fragment Ustawy Prawo Farmaceutyczne

Leki podlegają ustawie o Prawie Farmaceutycznym, na podstawie której przed wprowadzeniem ich na rynek musi być wykazana na podstawie badań klinicznych: skuteczność, bezpieczeństwo oraz wysoka jakość. Takie badania kliniczne zwykle trwają latami, a także całkiem sporo kosztują. Dopiero na tej podstawie producent leku może otrzymać zgodę na wypuszczenie leku na rynek, a następnie przez cały okres sprzedaży lek podlega nadzorowi Inspekcji Farmaceutycznej.

Dzięki obowiązkowi kontroli każdej partii leku mamy większą pewność, że jest on niezmiennie bezpieczny oraz zawiera określoną ilość substancji czynnej i nie jest zanieczyszczony.

Co to jest suplement diety?

Aby dowiedzieć się co to znaczy suplement diety według obowiązującego w Polsce prawa należy zajrzeć do ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Suplement diety – środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie
Fragment Ustawy o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia

Suplementy diety a leki – różnice

Różnic między suplementami diety a lekami jest na tyle dużo, że możemy zacząć się zastanawiać – jak to możliwe, że tak często je ze sobą mylimy?

1. Leki a suplementy – udowadnianie skuteczności działania

Otóż jedną z istotnych różnic jest to, że aby wprowadzić suplement diety na rynek, jego skuteczność nie musi być udowodniona – ani w badaniach klinicznych, ani…w ogóle. Oczywiście nowy suplement diety musi zawierać wyłącznie substancje dozwolone do sprzedaży, a zatem teoretycznie nie kupujemy kota w worku (choć są oczywiście pewne wyjątki, o których napisaliśmy niżej). Jednak biorąc pod uwagę, że nierzadko suplementy diety mają podobną cenę do leków, które przed wprowadzeniem do obrotu musiały przejść szereg badań klinicznych, to może być to nieco niepokojące.

Udowodniona skuteczność obowiązuje wprowadzany lek a suplement diety nie musi mieć tego potwierdzenia.

2. Suplementy diety a leki – inna ustawa regulująca

Warto przyjrzeć się temu co to znaczy suplement diety w świetle prawa. Suplement diety jest środkiem spożywczym i podlega innej ustawie – o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia. Z tego względu nieco inaczej wyglądają kroki, które należy podjąć przed rozpoczęciem sprzedaży suplementu diety. Należy zgłosić nowy produkt do Głównego Inspektoratu Sanitarnego (czyli po prostu do sanepidu), a po zgłoszeniu suplement diety może być już sprzedawany.

Ale… zaraz, zaraz… gdzie jest kontrola, zgoda na dystrybucję, potwierdzenie bezpieczeństwa, badania?

Problemem suplementów diety jest to, że średni czas weryfikacji nowego produktu przez sanepid, a zatem sprawdzenia czy jest on bezpieczny, czy nie zawiera niedozwolonych substancji i czy składa się z tego, co deklaruje producent, trwa w Polsce średnio 455 dni. Oznacza to, że statystycznie nowy suplement diety na polskim rynku może być sprzedawany przez około 1,5 roku bez żadnej kontroli i sprawdzenia jego zawartości przez organ nadrzędny. W porównaniu do leków, których badana jest każda partia – ta różnica jest niezwykle znacząca. Nad suplementem nie prowadzi się tak częstych i czasochłonnych badań.

Czy suplementy diety są bezpieczne?

Ze względu na panujące w Polsce przepisy i stosunkowo niewielką kontrolę składu oraz bezpieczeństwa suplementów diety a leków, możemy mieć pewne powody do niepokoju. Ciekawe i obrazowe wyniki przedstawił Narodowy Instytut Leków, który wykazał, że aż ok. 25% przebadanych przez nich suplementów diety (50 produktów najczęściej kupowanych w aptekach) ma skład, który nie jest zgodny z deklaracją producenta. Zgodnie z prawem, dopuszczalnym jest zawartość substancji czynnej w suplemencie diety w ilości mniejszej niż zadeklarował producent, ale tylko o 10%.

Z kolei z tych badań dowiedzieliśmy się, że przykładowo:

w suplemencie diety zalecanym przy problemach z funkcjonowaniem wątroby, wyciągu z ostryżu długiego było w produkcie o 93% mniej niż w deklaracji na opakowaniu.
Preparat skomponowany dla kobiet w trakcie menopauzy zawierał zaledwie 18% obiecywanej dawki izoflawonów sojowych.

Nie mniej niepokojącym są wyniki badań z 2015 roku, w którym wykazano, że w jednym z suplementu diety zalecanym przy odchudzaniu (tzw. spalacz tłuszczu) znajdowała się substancja strukturalnie podobna do amfetaminy. Wycofano ten suplement z rynku, natomiast przed jego kontrolą sprzedanych zostało około 10 tysięcy opakowań, czyli ponad 900 000 tabletek.

Suplementy diety „na odchudzanie”, czy te „dodające energii” okazały się przyczyną połowy wizyt młodych osób w USA na oddziałach ratunkowych w związku ze skutkami ubocznymi i powikłaniami po suplementach diety.

Czy warto stosować suplementy diety?

Zanim zaczniemy zastanawiać się nad zakupem suplementu diety, lepiej jest zastanowić się jak urozmaicić swoją dietę, aby była ona odpowiednim źródłem danej substancji. Nie ma takiego suplementu, który mógłby zastąpić zróżnicowaną dietę i warto o tym pamiętać.

Niekiedy regularne stosowanie suplementów diety prowadzi do błędnego przekonania, że nie musimy zwracać uwagi na to co jemy, bo i tak jemy witaminy i minerały w tabletkach. Natomiast istnieje wiele badań naukowych, których wyniki są dowodem na to, że w przypadku wielu substancji suplementacja nie jest tak skuteczna i efektywna jak dostarczanie danego składnika z pożywieniem. Jeśli chcecie zadbać o swoją dietę i stosować urozmaicone posiłki każdego dnia, to możecie zdecydować się na catering dietetyczny, który znajdziecie w naszej porównywarce Dietly.pl

Jedynym suplementem diety, który jest sezonowo rekomendowany populacji całej Europy Środkowej jest witamina D. Więcej na jej temat napisaliśmy w tym artykule: Przewodnik po suplementacji witaminy D – formy, dawki i najważniejsze wskazówki

Reklamy i suplementy diety co to znaczy dla konsumentów?

Warto również uważać na to jak odbieramy reklamy suplementów diety. Okazuje się, że na przestrzeni lat 1997-2015, według danych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, liczba reklam związanych z produktami zdrowotnymi (w tym suplementami) i lekami zwiększyła się 20-krotnie, jednocześnie całkowita liczba reklam wzrosła tylko 3-krotnie. Niektóre z reklam mogą być szczególnie mylące, bowiem wymieniane są w nich bardzo niespecyficzne i często występujące objawy – np. zmęczenie, senność, rozdrażnienie. Pamiętajmy, że moją mieć one różne podłoże – nie zawsze świadczą o niedoborze magnezu, żelaza, czy witamin.

Zamiast suplementacji, lepiej jest zadbać o urozmaiconą dietę. Jednym z częściej stosowanych suplementów są preparaty z witaminą C, dlatego zachęcamy do zapoznania się z jej naturalnymi źródłami: Witamina C – źródła – objawy niedoboru, rola w organizmie i dzienne zapotrzebowanie

Odpowiedzi naszego mini-testu o suplementach diety

Suplement diety a lek – tę różnicę już znacie. A jakie są odpowiedzi na pytania z testu z początku artykułu?Jesteście gotowi? Sprawdźcie, czy myśleliście o suplementach diety zgodnie z prawdą.

Suplementy diety to produkty żywnościowe – PRAWDA. Suplementy nie należą do grupy wyrobów leczniczych, a do grupy produktów żywnościowych i właśnie dlatego ich kontrolą zajmuje się sanepid (Główny Inspektorat Sanitarny).
Przed wprowadzeniem na rynek suplementu diety musi być on przetestowany pod kątem bezpieczeństwa i jakości – FAŁSZ – choć chcielibyśmy, żeby to zdanie było prawdziwe, to niestety realia są inne. Po wprowadzeniu suplementów diety na rynek sanepid może przeprowadzić kontrolę jakości i bezpieczeństwa. Statystyki są jednak takie, że średni czas od wprowadzenia suplementu diety na rynek do przeprowadzenie takich testów wynosi 455 dni. Przez ten okres suplementy są sprzedawane bez przeprowadzonej kontroli jakości i bezpieczeństwa przez organ nadrzędny. Jest to jedna z głównych różnic, gdy porównujemy lek a suplement diety.
Aby zarejestrować suplement diety musi być udowodniona jego skuteczność działania – FAŁSZ – niestety, w przeciwieństwie do leku, producent nie ma obowiązku udowadniać skuteczności działania suplementu diety. Jeśli myśleliście, że to zdanie to prawda, to jesteście wśród 37% Polaków, którzy również się mylą w tym zakresie. To kolejna ważna różnica, którą widać gdy porównamy leki a suplementy diety.
Producenci rejestrujący suplement diety mogą zacząć go sprzedawać dopiero, gdy zostanie przebadany skład suplementu i wydana zostanie zgoda – FAŁSZ – po rejestracji suplementu diety sanepid może przebadać jego skład, ale nie musi tego zrobić przed wprowadzeniem suplementu na rynek. W praktyce, tak jak wspominaliśmy, na przebadanie czeka się około 455 dni od momentu rozpoczęcia sprzedaży suplementu diety.
Na opakowaniu suplementu diety musi znaleźć się informacja o możliwych efektach ubocznych – FAŁSZ – producenci suplementów diety nie są zobowiązani do zawarcia informacji na opakowaniach o przeciwwskazaniach, interakcjach z lekami i możliwych efektach ubocznych.
Niekiedy możemy znaleźć takie same składniki w lekach i w suplementach diety – PRAWDA – wiele substancji zawartych w suplementach diety znajdziemy również pod postacią leku. Różnicą zwykle jest to, że leki mają nieco większe stężenie substancji czynnej, choć niekiedy jej ilość jest taka sama. W takim wypadku należy pamiętać o głównych różnicach między lekiem a suplementem, który opisaliśmy w tym artykule. Co więcej, właściwie z definicji suplementu diety wynika, że nie powinien on wywierać efektu leczniczego na organizm – co jest również wartą do podkreślenia różnicą.

Co to suplementy diety na odchudzanie?

Jeśli zastanawiacie się nad ich zakupem, sprawdźcie jaka jest skuteczność i bezpieczeństwo często stosowanych w nich substancji:

Popularne wpisy na blogu:

Zatrzymywanie wody w organizmie – przyczyny i sposoby na usuwanie nadmiaru wody z organizmu
Czy kawa jest niezdrowa? Obalamy mity!
Spalanie alkoholu – ile trwa i od czego zależy? Metabolizm alkoholu od A do Z
Efekt JO-JO – wszystko, co powinieneś wiedzieć
Czy podgrzewanie w mikrofali jest szkodliwe?
Dieta dla mózgu – wpływ diety na pamięć i koncentrację
Czy domowe sposoby na przeziębienie naprawdę działają?
Koktajle w diecie– dla kogo są dobrym rozwiązaniem?
Co zabrać ze sobą na plażę? – propozycje przekąsek na plażę
Co jeść po treningu, a co przed? Zasady żywienia okołotreningowego
Czy suplementacja witaminy D jest potrzebna w lecie?
Jaka dieta na upały? Co jeść i jak ćwiczyć w gorące dni?
Jak dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu i co najlepiej nawadnia?
Jak jeść podczas wyjazdów służbowych?
Wpływ diety wegańskiej na zdrowie