Jakie badania kontrolne wykonać przed 30-stką? Zalecenia dla kobiet 20-30 r.ż.
Autorka artykułu: dietetyk Joanna Marciszewska
Jakie badania krwi warto wykonać przed 30-stką? Jakie badania warto wykonać u ginekologa? Dlaczego samobadanie jest tak ważne? Na te i pokrewne pytania znajdziesz odpowiedź w tym artykule.
Spis treści:
- Jakie badania możemy przeprowadzić samodzielnie?
- Jakie badania warto wykonać u ginekologa?
- Szczepienie przeciwko HPV – skuteczna ochrona przed rakiem szyjki macicy
- Jakie badania warto zrobić przed 30 r.ż.?
- Jakie badania krwi i moczu dla kobiet 20-30 r.ż.?
- Badania USG, RTG i wizyty u specjalistów dla kobiet 20-30 r.ż.
- O czym jeszcze pamiętać?
Jakie badania możemy przeprowadzić samodzielnie?
Raz w miesiącu zaleca się przeprowadzanie samobadania piersi – ma ono bowiem szereg zalet. Wykonujemy je samodzielnie, bezpłatne i bezboleśnie, a pozwala nam na stałą kontrolę naszego zdrowia. Znajomość swojego ciała pomaga w zauważeniu jakichkolwiek zmian i należy podkreślić, że ich wczesne wykrycie to najlepsza recepta na efektywne wyleczenie nawet zmian nowotworowych.
| Badanie | Opis |
| SAMOBADANIE PIERSI 1x w miesiącu Najlepiej około tydzień po rozpoczętej miesiączce | Samobadanie piersi jest bezbolesne, bezpłatne i bardzo pomocne w zachowaniu zdrowia, ponieważ pozwala na wczesne wykrywanie ewentualnych zmian w obrębie piersi. Warto wykształcić w sobie nawyk wykonywania go raz w miesiącu i potraktować je jako formę dbania o siebie. Poza samobadaniem zaleca się, aby raz w roku dodatkowo poprosić ginekologa o wykonanie badania palpacyjnego. W przypadku osób w grupie wysokiego ryzyka nowotworu piersi (np. z uwagi na bliskie pokrewieństwo osoby chorującej), należy omówić z ginekologiem indywidualnie częstotliwość i rodzaj dodatkowych badań profilaktycznych. |
Jakie badania warto wykonać u ginekologa?
Niekiedy strach przed wizytą u ginekologa, podczas którego niektóre kobiety odczuwają wstyd, powoduje, że przez wiele lat jej unikamy. Właśnie ten etap w życiu, jakim jest wczesna dorosłość, to doskonały moment na przełamanie swojego lęku, bowiem trudno o lepszą profilaktykę w zakresie chorób ginekologicznych niż regularne wizyty u specjalisty. Z badań statystycznych wynika, że 76% Polek przynajmniej raz na pół roku odbywa wizytę u ginekologa, dlatego warto iść za przykładem większości kobiet w naszym kraju i zmotywować się do takiej rutynowej kontroli. Należy także wykorzystać w pełni możliwości, jakie daje nam spotkanie ze specjalistą, pamiętajmy o dążeniu do wykonywania regularnej cytologii oraz USG ginekologicznego.
| Badanie | Opis |
| CYTOLOGIA Raz na 3 lata | Cytologia jest bezbolesna i trwa tylko kilka minut, z kolei wczesne wykrycie raka szyjki macicy pomaga w osiągnięciu pełnego wyleczenia. Warto dbać o regularność wykonywania tego badania, ponieważ pozwala ono na szybkie zauważenie zmian, które jeszcze nie mają charakteru rakowego. Pierwsza cytologia powinna być wykonana po rozpoczęciu współżycia, ale nie później niż w wieku 21 lat. Na początku zaleca się wykonywanie jej raz na rok, a w przypadku prawidłowych trzech pierwszych wyników – raz na 3 lata. Zachęcamy do rozważenia szczepień przeciwko HPV, które są najskuteczniejszą formą prewencji raka szyjki macicy. Refundacja NFZ: Tak (1x/3 lata) Kto może wykonać? Ginekolog lub położna Podstawowej Opieki Zdrowotnej przyjmując w ramach umowy z NFZ. Cena (prywatnie): 30-40 zł |
| USG ginekologiczne Raz na 2 lata | To badanie nie jest inwazyjne i zwykle jest niemalże bezbolesne, dlatego warto podejmować się go regularnie w trosce o swoje zdrowie. USG ginekologiczne jest ważnym elementem diagnostyki zaburzeń funkcjonowania układu rozrodczego, takich jak nieprawidłowa budowa narządów płciowych, występowanie torbieli. Jest również pomocne we wczesnym wykrywaniu zmian nowotworowych. Dzięki regularnemu wykonywaniu USG ginekologicznego umożliwiamy sobie zwiększenie świadomości o stanie naszego zdrowia i dajemy sobie szansę na szybszą reakcję w przypadku jego pogorszenia, co jest niezwykle ważne na drodze do pełnego wyleczenia. U kobiet, które rozpoczęły współżycie, stosuje się dopochwową metodę USG, a u pacjentek przed pierwszym stosunkiem zaleca się metodę doodbytniczą lub przezbrzuszną. W przypadku nieregularnego cyklu, bolesnych miesiączek lub innych dolegliwości lekarz może zalecić częstsze wykonywanie tego rodzaju USG. Refundacja NFZ: Tak Kto może wykonać? Ginekolog lub położna Podstawowej Opieki Zdrowotnej przyjmując w ramach umowy z NFZ. Cena (prywatnie): 100-200 zł |
Szczepienie przeciwko HPV – skuteczna ochrona przed rakiem szyjki macicy
W przypadku, gdy jeszcze nie były u nas wykonywane szczepienia przeciwko wirusowi wywołującemu raka szyjki macicy (HPV), to zachęcamy do wykonania go (koszt jednej dawki to około 400 zł). W celu zakwalifikowania się na to szczepienie niezbędny jest aktualny wynik cytologii potwierdzający brak występowania zmian chorobowych.
Dlaczego warto się na to zdecydować? Szacuje się, że szczepionka przeciwko HPV może zapobiec około 90% przypadków raka szyjki macicy, rezultaty jej efektywnego działania możemy zaobserwować m.in. w Australii, w której dzięki programowi szczepień z roku na rok spada zapadalność na tę chorobę. Liczba zachorowań na nowotwór szyjki macicy wśród kobiet w wieku 18-24 lata w Australii obniżyła się w ciągu 10 lat z 22,7% do 1,1% – tę pozytywną zmianę zawdzięczamy właśnie prewencyjnym szczepieniom.
Do zakażenia tym wirusem może dojść przez kontakt płciowy, a także bliski kontakt skórny. Nawet jeśli rozpoczęliśmy już współżycie, to szczepionka może okazać się pomocna, bowiem wyróżnia się aż 13 rodzajów tego wirusa, które prowadzą do rozwoju nowotworu szyjki macicy. Nawet jeśli aktualnie jesteśmy nosicielami jednego z rodzajów HPV (w sumie jest ich aż 100), to szczepionka zapobiegnie kolejnym zakażeniom, wśród których mogłyby być pronowotworowe rodzaje.
Jakie badania warto zrobić przed 30 r.ż.?
Gdy mamy 20 lat, to niekiedy trudno jest zdać sobie sprawę z tego, jaki wpływ ma nasz aktualny stan zdrowia, na to, jak długo będziemy cieszyć się życiem. Rzeczywiście, organizm młodej kobiety lepiej poradzi sobie z wyrównaniem niektórych zaburzeń zdrowotnych, ale dobrze jest być świadomym tego, że dbanie o siebie w młodości będzie owocowało znacznie przyjemniejszym samopoczuciem w przyszłości. Aby pamiętać o tym, w jakim terminie należy wykonać badania diagnostyczne, by zachować regularność, dobrze jest sobie je wpisać do swojego kalendarza. Te, które zalecane są do przeprowadzenia raz w roku, możemy połączyć z okazją, która jest także coroczna – np. nasze urodziny, dzień dziecka, przegląd samochodu, czy nowy rok.
Co roku dobrze jest udać się na badanie krwi (morfologia, glukoza na czczo) i oddać do badania swoją próbkę moczu.
Jeśli mamy taką możliwość, to możemy dodatkowo wykonać takie badania krwi, które według zaleceń można przeprowadzać nieco rzadziej, ale są niezwykle tanie oraz chętnie przepisywane przez lekarzy rodzinnych: lipidogram, jonogram oraz pomiar ciśnienia krwi.
Jakie badania krwi i moczu dla kobiet 20-30 r.ż.?
| Badanie | Opis |
| MORFOLOGIA KRWI 1x w roku | To badanie krwi jest łatwo dostępne dla każdego z nas – lekarz rodzinny może dać nam na nie skierowanie, a jeśli wolimy zrobić je na własną rękę, to jego cena nas pozytywnie zaskoczy. Morfologia krwi pomaga we wczesnym wykryciu niektórych chorób, w tym tych związanych z przebiegiem stanu zapalnego, białaczki, czy anemii. Z wyniku morfologii krwi obwodowej możemy dowiedzieć się m.in. tego, czy nasza krew zawiera odpowiednią liczbę białych i czerwonych krwinek, czy jest wystarczająco bogata w hemoglobinę oraz, czy erytrocyty mają prawidłową budowę. Z uwagi na ogólnodostępność tego badania i bardzo niewielką cenę w przypadku wykonywania go w prywatnych przychodniach, warto zadbać o swoje zdrowie i wprowadzić je do swojego corocznego pakietu badań. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 10 zł |
| GLUKOZA NA CZCZO 1x w roku | Pomiar glikemii na czczo jest jednym z najważniejszych elementów niezbędnych do wczesnego wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dzięki szybkiemu zauważeniu nieprawidłowego wyniku możliwa jest szybka reakcja, która poprawi nasze szanse na zapobieżenie lub zahamowanie rozwoju cukrzycy. W dodatku skierowanie na to badanie bez problemu uzyskamy u lekarza rodzinnego, a przy wykonywaniu go w prywatnych laboratoriach zapłacimy za nie naprawdę niewielką kwotę. Osoby, u których występuje stan przedcukrzycowy (ich poziom glukozy na czczo mieści się w zakresie 100-125 mg/dl), lub cierpią na cukrzycę, powinny wykonywać kolejne badania w częstotliwości indywidualnie zaleconej przez lekarza. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 7-10 zł |
| BADANIE OGÓLNE MOCZU 1 x w roku | Badanie moczu jest bezinwazyjne i wymaga jedynie prawidłowego zebrania próbki moczu oraz dostarczenia jej do laboratorium. Lekarz rodzinny może dać nam na nie skierowanie, a opłaty za jego wykonanie w prywatnych placówkach są bardzo niewielkie. Warto o nim pamiętać, ponieważ regularne wykonywanie tego badania pozwala na wczesne zauważenie wielu nieprawidłowości, takich jak cukrzyca, uszkodzenie nerek, zaburzenie funkcjonowanie wątroby, czy infekcje dróg moczowych. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 10 zł |
| LIPIDOGRAM (cholesterol całkowity, cholesterol LDL i HDL, trójglicerydy) 1x na 3-5 lat | Regularne wykonywanie badań poziomu lipidów pomoże nam w kontrolowaniu stanu zdrowia i wczesnym wykrywaniu wszystkich alarmujących zmian. Świadomość występowania ewentualnych zaburzeń lipidowych jest dobrą motywacją do rozpoczęcia zdrowszego stylu życia, co może w znaczącym stopniu pomóc nam w osiągnięciu dłuższego życia i zapobieżeniu wielu poważnych chorób. Podwyższony cholesterol LDL, zbyt wysokie stężenie trójglicerydów we krwi, czy za niski poziom cholesterolu HDL powinny być zawsze konsultowane z lekarzem, ponieważ należą do czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 20 – 35 zł |
| JONOGRAM poziom elektrolitów we krwi (potas, sód, magnez, fosfor, wapń) 1 x na 3 lata | Odpowiedni poziom elektrolitów we krwi jest niezbędny do prawidłowej pracy wielu narządów, w tym mięśnia sercowego. Kontrolowanie jonogramu pomaga w szybkim zauważeniu zmian i może dać także odpowiedź na drodze szukania przyczyn niektórych dolegliwości. W przypadku występowania nadciśnienia tętniczego, obrzęków, nieprawidłowej czynności nerek lub zaburzenia pracy serca lekarz może skierować nas na częstsze badanie poziomu elektrolitów. Warto je wykonywać także po przebyciu zatrucia pokarmowego objawiającego się wymiotami lub biegunką. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 8 – 10 zł |
| Badanie przesiewowe w kierunku wirusa HIV | W Polsce wykonuje się najmniej badań przesiewowych w kierunku wirusa HIV (ok. 10% średniej pozostałych krajów UE). Konsekwencją jest fakt, że znaczna część zachorowań jest diagnozowana już po rozwinięciu AIDS, co znacznie zmniejsza efektywność leczenia. Największa grupa nieświadoma nosicielstwa wirusa HIV obejmuje właśnie osoby w wieku 20-30 lat. Należy podkreślić, że w znacznej części są to osoby heteroseksualne, które nie podejmują się badań profilaktycznych. Wyniki standardowego testu przesiewowego mają wartość diagnostyczną, gdy są wykonane co najmniej po 12 tygodniach od ryzykownej ekspozycji (np. współżycie bez prezerwatywy, kontakt z krwią, wykonywanie tatuażu). W przypadku wystąpienia bardzo ryzykownej sytuacji należy od razu zgłosić się do szpitala z oddziałem zakaźnym, w którym lekarz zdecyduje o dalszych krokach. Refundacja NFZ: Tak – bez skierowania https://aids.gov.pl/pkd/ – lista miejsc, których test można zrobić bez skierowania, bezpłatnie i anonimowo. Cena (prywatnie): Badanie przeciwciał anty-HIV: 30-40 zł |
Badania USG, RTG i wizyty u specjalistów dla kobiet 20-30 r.ż.
| Badanie | Opis |
| USG jamy brzusznej 1 x na 3-5 lat | Dzięki temu bezbolesnemu badaniu dowiemy się, czy budowa ważnych narządów — wątroby, trzustki, nerek, wątroby, pęcherzyka żółciowego, jest prawidłowa. USG jamy brzusznej pozwala na szybkie wykrycie zmian takich jak kamica nerkowa, kamica żółciowa, stłuszczenie wątroby, czy powiększenie śledziony. Jest także jedną z form diagnostyki nowotworowej i umożliwia zauważenie ewentualnych nieprawidłowości pod postacią guzów, torbieli, czy nowotworów. Do tego badania należy się odpowiednio przygotować, o czym z pewnością poinformuje nas lekarz zlecający badanie. Największą przeszkodą w odczytaniu obrazu z wykonanego USG jamy brzusznej są gazy zgromadzone w jelitach, dlatego należy dążyć do zmniejszenia ich ilości poprzez zastosowanie leków stosowanych przy wzdęciach. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 100 – 130 zł |
| RTG KLATKI PIERSIOWEJ 1 x na 5 lat (szczególnie palacze) | To badanie jest bardzo szybkie w wykonaniu i pozwala na wczesne zauważenie zmian w obrębie płuc, co może pomóc w szybszej diagnostyce i w efektywniejszym leczeniu chorób tego narządu. Na obrazie RTG klatki piersiowej widoczne jest także serce, dzięki czemu możliwa jest ocena jego budowy i wielkości. Przed wykonaniem tego badania należy mieć pewność, że nie obejmują nas przeciwwskazania (np. ciąża). Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 30 – 40 zł |
| BADANIE DENTYSTYCZNE 1 x na 6 miesięcy | Poza codziennym dbaniem o higienę jamy ustnej polegającym na kilkukrotnym myciu zębów w ciągu dnia i regularnym czyszczeniu z użyciem nitki dentystycznej niezbędne jest również odbywanie wizyt kontrolnych u specjalisty. Umawianie się do dentysty raz na pół roku pomoże we wczesnym wykryciu zmian w uzębieniu, co będzie sprzyjało zapobieganiu ich rozwinięciu, które gdy są przez długi czas niezauważone — nierzadko wiążą się z dużym bólem. Refundacja NFZ: Tak. Wizyta u dentysty może być przeprowadzona bez skierowania od lekarza rodzinnego. Dodatkowo raz w roku w gabinecie dentystycznym realizującym usługi w ramach umowy z NFZ mamy możliwość skorzystania z bezpłatnego zabiegu usuwania kamienia nazębnego. Cena (prywatnie): Konsultacja stomatologiczna: ok. 50-100 zł |
| BADANIE OKULISTYCZNE 1 x na 5 lat U osób pracujących przy monitorach: 1 x na 4 lata Przy wadzie wzroku: 1 x na 2 lata Osoby chorujące na cukrzycę: 1 x w roku | Dzięki regularnym badaniom wzroku możliwe będzie wczesne wykrycie takich wad jak m.in. krótkowzroczność, czy dalekowzroczność. Wiele osób spędza wiele godzin w ciągu dnia przed monitorem, a nierzadko także przed ekranem telefonu. Te elementy stylu życia mogą przyczynić się do zaburzeń widzenia, dlatego warto dbać o regularne badania profilaktyczne u okulisty. Nieleczone wady mogą sprzyjać ich pogłębieniu oraz pogorszyć nasze samopoczucie na co dzień – często bowiem skutkują bólem głowy, zmęczeniem i niechęci do czynności wymagających wytężenia wzroku. Refundacja NFZ: Tak, ale niezbędne jest skierowanie od lekarza rodzinnego (POZ) Cena (prywatnie): Badanie wzroku u okulisty: 100-170 zł |
O czym jeszcze pamiętać?
Dobrym nawykiem jest także kontrola masy ciała i obwodu pasa, ponieważ pozwala na szybkie zauważenie zmian – zarówno niezamierzonego przyrostu, jak i spadku wagi, które mogą być sygnałem motywującym do zwrócenia uwagi na aktualny styl życia oraz do wykonania dodatkowych badań diagnostycznych.
| Jakie badanie? | Opis |
| MASA CIAŁA I OBWÓD PASA Kilka razy w roku – w szczególności, gdy zauważamy zmiany wizualne | Regularne ważenie się i sprawdzanie obwodu pasa pozwala na stałe kontrolowanie swojej masy ciała. Dzięki świadomości tego, czy jest ona prawidłowa, czy nie, jesteśmy w stanie szybko podjąć kroki, które pomogą nam uniknąć pogłębiania się nadwagi, czy otyłości. Co więcej, takie pomiary będą pomocne we wczesnym zauważaniu niezamierzonej utraty kilogramów, która niekiedy pojawia się w sytuacjach stresowych lub jest jednym z objawów choroby – taką zmianę warto zawsze skonsultować z lekarzem. W przypadku, gdy nasza masa ciała jest zbyt wysoka, to warto dążyć do jej obniżenia, aby nie tylko zadbać o zdrowie, ale również poprawić swoje codzienne samopoczucie. Jeśli nie mamy własnej wagi, to możemy skorzystać z tych, które są ogólnodostępne. Znajdziemy je m.in. w aptekach, w przychodniach medycznych oraz na siłowniach. |
| POMIAR CIŚNIENIA KRWI -Wynik < 120/80 mm Hg – zaleca się pomiar co najmniej 1 x na każde 5 lat – Wynik 120–129/80–84 mm Hg – pomiar co najmniej 1 x na 3 lata – Wynik 130–139/85–89 mm Hg – pomiar co najmniej 1 x w roku – Osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze powinny wykonywać pomiary częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. | Zauważa się, że aż około 50% osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze nie jest świadomych jego występowania. Z uwagi na to, że pomiar ciśnienia jest badaniem ogólnodostępnym, łatwym do przeprowadzenia i nieinwazyjnym – warto pamiętać o jego regularnym wykonywaniu i zdawać sobie sprawę z jego wyników. W przypadku zauważenia niepokojącego wzrostu (skurczowe większe/równe 140 mm Hg, rozkurczowe większe/równe 90 mm Hg) – należy skonsultować go z lekarzem, który zaplanuje podjęcie kolejnych kroków. Nieleczone nadciśnienie tętnicze może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, z kolei wprowadzenie zmian stylu życia i farmakoterapii przez osoby cierpiące na tę chorobę daje możliwość zapobieżenia im. Możesz wykonać to badanie u lekarza rodzinnego. W niektórych przychodniach i aptekach są ogólnodostępne ciśnieniomierze, z których możemy skorzystać przy okazji wizyty. Ciśnieniomierz domowy: 40 – 200 zł |
Priorytetem dla wielu kobiet w wieku 20-30 lat jest dobre samopoczucie i energia do działania, która jest niezbędna do nauki, pracy i rozwoju osobistego. Dodatkową kwestią, która jest równie ważna dla wielu z nich, jest dbanie o swój organizm w celu zachowania zdolności do poczęcia dziecka i możliwości czerpania radości z wychowania swojego potomstwa.
W tym wieku na każdego z nas czeka wiele wyzwań, które nierzadko wiążą się z uczuciem stresu, brakiem chwili dla siebie i zapominaniem o ważnych dla nas czynnościach. Aby w tym czasie nie zaniechać swojego zdrowia i nie doprowadzić do niekorzystnych, trwałych zmian, warto regularnie wykonywać badania profilaktyczne, ponieważ jest to nawyk, który przyda się na całe życie.
Popularne wpisy na blogu:
Dieta przy Hashimoto przepisy – posiłki 400 kcal
Jak jeść mniej soli? Sól w żywności – w czym jest najwięcej soli?
Ile wody dziennie powinniśmy wypijać? Sposoby na wypijanie odpowiedniej ilości płynów.
Dieta na rozstępy – przyczyny i sposoby zapobiegania
Suplementy na odchudzanie i ich skuteczność. Beta-glukany, gorzka pomarańcza, l-karnityna, chrom, glukomannan | część 3
Suplementy diety na odchudzanie – wady i zalety
Suplement diety a lek. Sprawdź, czym się różnią
Co jeść na kolację? Czy jedzenie wieczorem jest zdrowe?
Jak otworzyć catering dietetyczny? Rozpoczynanie sprzedaży diet pudełkowych krok po kroku
Dieta pudełkowa – na czym polega? Czy warto ją stosować?
Jak powstrzymać apetyt i lepiej kontrolować uczucie głodu?
Owsianka na mleku – przepisy, właściwości i proporcje
Posiłek rekreacyjny vs. cheat meal – jak zmniejszyć restrykcję diety dbając o swoją psychikę?
Co obniża cholesterol? 4 substancje o udowodnionym działaniu obniżającym cholesterol i trójglicerydy
Brak motywacji do diety? Motywacja do odchudzania w 3 krokach!