Jakie badania profilaktyczne dla kobiet warto zrobić po 40 roku życia?

Autorka artykułu: dietetyk Joanna Marciszewska

Po ukończeniu 40 roku życia świadomość tego, jak dbać o swoje zdrowie i które badania warto regularnie wykonywać jest bardzo istotna. Nasz organizm na tym etapie życia może zmagać się z większą ilością nieprawidłowości niż wcześniej, dlatego aby mieć pod kontrolą jego stan, zachęcamy do decydowania się na rozsądną i efektywną profilaktykę. Warto pamiętać o tym, że niektóre zaburzenia, takie jak nadciśnienie tętnicze, stan przedcukrzycowy, czy dyslipidemia, zwykle nie dają o sobie znać poprzez charakterystyczne symptomy i do ich wykrycia niezbędne są uzyskane wyniki. Z kolei znajomość problemów zdrowotnych, z jakimi się zmagamy mimo braku objawów, jest niezbędne do podjęcia odpowiedniego leczenia, gwarantującego większe szanse na cieszenie się długim życiem w zdrowiu. Jakie badania profilaktyczne dla kobiet zrobić po 40 roku życia?

Jak skutecznie zacząć wykonywanie badań profilaktyczych dla kobiet?

Jeśli nie mamy nawyku regularnych wizyt u lekarza, a zależy nam na naszym zdrowiu, to dobrze jest swoją profilaktykę zacząć u lekarza rodzinnego. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może zlecić nam najważniejsze badania, które warto robić co roku. Należą do nich: glukoza na czczo, morfologia krwi, lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy) oraz badanie ogólne moczu. Jeśli w ciągu ostatnich 3 lat nie sprawdzaliśmy naszego jonogramu, albo nie podjęliśmy się badania EKG serca, czy USG jamy brzusznej, to również powinniśmy dodać je do swojego pakietu kontrolnego.

MORFOLOGIA KRWI

To badanie jest łatwo dostępne dla każdego z nas – lekarz rodzinny może dać nam na nie skierowanie, a jeśli wolimy zrobić je na własną rękę, to jego cena nas pozytywnie zaskoczy. Morfologia krwi pomaga we wczesnym wykryciu niektórych chorób, w tym tych związanych z przebiegiem stanu zapalnego, białaczki, czy anemii. Z wyniku morfologii krwi obwodowej możemy dowiedzieć się m.in. tego, czy nasza krew zawiera odpowiednią liczbę białych i czerwonych krwinek, czy jest wystarczająco bogata w hemoglobinę oraz czy erytrocyty mają prawidłową budowę. Z uwagi na ogólnodostępność tego badania i bardzo niewielką cenę w przypadku wykonywania go w prywatnych przychodniach, warto zadbać o swoje zdrowie i wprowadzić je do swojego corocznego pakietu badań.

GLUKOZA NA CZCZO

Pomiar glikemii na czczo jest jednym z najważniejszych elementów niezbędnych do wczesnego wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dzięki szybkiemu zauważeniu nieprawidłowego wyniku, możliwa jest szybka reakcja, która poprawi nasze szanse na zapobieżenie lub zahamowanie rozwoju cukrzycy. W dodatku skierowanie na to badanie bez problemu uzyskamy u lekarza rodzinnego, a przy wykonywaniu go w prywatnych laboratoriach zapłacimy za nie naprawdę niewielką kwotę. Osoby, u których występuje stan przedcukrzycowy (ich poziom glukozy na czczo mieści się w zakresie 100-125 mg/dl)  lub cierpią na cukrzycę powinny wykonywać kolejne badania w częstotliwości indywidualnie zaleconej przez lekarza.

BADANIE OGÓLNE MOCZU

Badanie moczu jest bezinwazyjne i wymaga jedynie prawidłowego zebrania próbki moczu oraz dostarczenia jej do laboratorium. Lekarz rodzinny może dać nam na nie skierowanie, a opłaty za jego wykonanie w prywatnych placówkach są bardzo niewielkie. Warto o nim pamiętać, ponieważ regularne wykonywanie tego badania pozwala na wczesne zauważenie wielu nieprawidłowości, takich jak cukrzyca, uszkodzenie nerek, zaburzenie funkcjonowanie wątroby, czy infekcje dróg moczowych.

LIPIDOGRAM

Regularne wykonywanie badań poziomu lipidów pomoże nam w kontrolowaniu stanu zdrowia i wczesnym wykrywaniu wszystkich alarmujących zmian. Świadomość występowania ewentualnych zaburzeń lipidowych jest dobrą motywacją do rozpoczęcia zdrowszego stylu życia, co może w znaczącym stopniu pomóc nam w osiągnięciu dłuższego życia i zapobieżeniu wielu poważnych chorób. Podwyższony cholesterol LDL, zbyt wysokie stężenie trójglicerydów we krwi, czy za niski poziom cholesterolu HDL powinny być zawsze konsultowane z lekarzem, ponieważ należą do czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

JONOGRAM

Odpowiedni poziom elektrolitów we krwi jest niezbędny do prawidłowej pracy wielu narządów, w tym mięśnia sercowego. Kontrolowanie jonogramu pomaga w szybkim zauważeniu zmian i może dać także odpowiedź na drodze szukania przyczyn niektórych dolegliwości. W przypadku występowania nadciśnienia tętniczego, obrzęków, nieprawidłowej czynności nerek lub zaburzenia pracy serca lekarz może skierować nas na częstsze badanie poziomu elektrolitów. Warto je wykonywać także po przebyciu zatrucia pokarmowego objawiającego się wymiotami lub biegunką.  

Badanie	Opis
MORFOLOGIA KRWI   1x w roku	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 10 zł
GLUKOZA NA CZCZO   1x w roku	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 7-10 zł
BADANIE OGÓLNE MOCZU   1 x w roku	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 10 zł
LIPIDOGRAM (cholesterol całkowity, cholesterol LDL i HDL, trójglicerydy)   1x na 2 lata Osoby z grupy ryzyka: 1x w roku (otyłość, palenie papierosów, rodzinne obciążenie chorobami sercowo-naczyniowymi)	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 20 – 35 zł
JONOGRAM  poziom elektrolitów we krwi   (potas, sód, magnez, fosfor, wapń)   1 x na 3 lata	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 8 – 10 zł

Badania profilaktyczne dla kobiet po 40 r.ż.

Dodatkowo po 40 roku życia zalecane jest zwiększenie regularności wizyt u okulisty, nawet jeśli nie cierpimy na wadę wzroku. Skierowanie na konsultację okulistyczną otrzymamy również od lekarza rodzinnego i powinniśmy kierować się do tego specjalisty raz na 2 lata. Co 5 lat zalecane jest wykonanie RTG klatki piersiowej, które jest bezbolesne i szybkie w wykonaniu, a jednocześnie umożliwia stałą kontrolę budowy płuc oraz serca.

USG JAMY BRZUSZNEJ

Dzięki temu bezbolesnemu badaniu dowiemy się, czy budowa ważnych narządów – wątroby, trzustki, nerek, wątroby, pęcherzyka żółciowego, jest prawidłowa. USG jamy brzusznej pozwala na szybkie wykrycie zmian takich jak kamica nerkowa, kamica żółciowa, stłuszczenie wątroby, czy powiększenie śledziony. Jest także jedną z form diagnostyki nowotworowej i umożliwia zauważenie ewentualnych nieprawidłowości pod postacią guzów, torbieli, czy nowotworów. Do tego badania należy się odpowiednio przygotować, o czym z pewnością poinformuje nas lekarz zlecający badanie. Największą przeszkodą w odczytaniu obrazu z wykonanego USG jamy brzusznej są gazy zgromadzone w jelitach, dlatego należy dążyć do zmniejszenia ich ilości poprzez zastosowanie leków stosowanych przy wzdęciach.

RTG KLATKI PIERSIOWEJ

To badanie jest bardzo szybkie w wykonaniu i pozwala na wczesne zauważenie zmian w obrębie płuc, co może pomóc w szybszej diagnostyce i w efektywniejszym leczeniu chorób tego narządu. Na obrazie RTG klatki piersiowej widoczne jest także serce, dzięki czemu możliwa jest ocena jego budowy i wielkości. Przed wykonaniem tego badania należy mieć pewność, że nie obejmują nas przeciwwskazania (np. ciąża).  

BADANIE DENTYSTYCZNE

Poza codziennym dbaniem o higienę jamy ustnej polegającym na kilkukrotnym myciu zębów w ciągu dnia i regularnym czyszczeniu z użyciem nitki dentystycznej, niezbędne jest również odbywanie wizyt kontrolnych u specjalisty. Umawianie się do dentysty raz na pół roku pomoże we wczesnym wykryciu zmian w uzębieniu, co będzie sprzyjało zapobieganiu ich rozwinięciu, które gdy są przez długi czas niezauważone – nierzadko wiążą się z dużym bólem.

BADANIE OKULISTYCZNE

Dzięki regularnym badaniom wzroku możliwe będzie wczesne wykrycie takich wad jak m.in. krótkowzroczność, czy dalekowzroczność. Wiele osób spędza wiele godzin w ciągu dnia przed monitorem, a nierzadko także przed ekranem telefonu. Te elementy stylu życia mogą przyczynić się do zaburzeń widzenia, dlatego warto dbać o regularne badania profilaktyczne u okulisty. Nieleczone wady mogą sprzyjać ich pogłębieniu oraz pogorszyć nasze samopoczucie na co dzień – często bowiem skutkują bólem głowy, zmęczeniem i niechęci do czynności wymagających wytężenia wzroku.

BADANIE EKG SERCA

Badanie EKG jest nieinwazyjne i pomaga w ocenie pracy serca. Dzięki niemu otrzymujemy informację o tym, czy napływ krwi do serca przebiega w prawidłowy sposób oraz czy nie występują u nas zaburzenia takie jak np. zaburzenia rytmu, wady wrodzone. Ogromną zaletą elektrokardiogramu jest to, że trwa nie dłużej niż 5 minut i nie musimy wykonywać go na czczo. Jedynym przygotowaniem jest unikanie intensywnej aktywności fizycznej oraz picia alkoholu na dzień przed badaniem, a na godzinę przed nie jeść obfitych posiłków, nie pić dużej ilości płynów, ani nie palić papierosów. Aby wykonać to badanie w ramach świadczeń NFZ, należy udać się do lekarza rodzinnego – niekiedy w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej jest możliwość wykonania EKG, w innym przypadku otrzymamy od lekarza skierowanie na wizytę u kardiologa.

Badanie	Opis
USG jamy brzusznej     1 x na 3-5 lat	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 100 – 130 zł
RTG KLATKI PIERSIOWEJ   1 x na 5 lat (szczególnie palacze)	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 30 – 40 zł
BADANIE DENTYSTYCZNE   1 x na 6 miesięcy	Refundacja NFZ: Tak. Wizyta u dentysty może być przeprowadzona bez skierowania od lekarza rodzinnego. Dodatkowo raz w roku w gabinecie dentystycznym realizującym usługi w ramach umowy z NFZ mamy możliwość skorzystania z bezpłatnego zabiegu usuwania kamienia nazębnego. Cena (prywatnie): Konsultacja stomatologiczna: ok. 50-100 zł
BADANIE OKULISTYCZNE   1 x na 2 lat1   Osoby chorujące na cukrzycę: 1 x w roku	Refundacja NFZ: Tak, ale niezbędne jest skierowanie od lekarza rodzinnego (POZ) Cena (prywatnie): Badanie wzroku u okulisty: 100-170 zł
Badanie EKG serca (elektrokardiogram) 1 x na 3 lata	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 20-80 zł

Inne ważne badania profilaktyczne dla kobiet

Raz na pół roku rekomendowana jest wizyta u dentysty. Dzięki takiej regularności mamy szansę na zapobieżenie rozwojowi różnego rodzaju uszkodzeń uzębienia, które mogą wywoływać bardzo silny ból. Dodatkowo na bieżąco możemy korygować niektóre powstałe zmiany, dzięki czemu zdrowe zęby będą nam służyły przez długi czas. Nie zapominajmy o badaniach, które możemy wykonać nawet we własnym domu, czyli o pomiarze ciśnienia krwi i masy ciała. 70% osób chorujących na nadciśnienie tętnicze jest tego świadomych, co jednak oznacza, że część z nas żyje z tą chorobą bez wiedzy o tym fakcie, a co za tym idzie – bez wprowadzania odpowiedniego leczenia, które może skutecznie oddalić nas od poważnych konsekwencji wysokiego ciśnienia, takich jak np. udar mózgu. Z kolei w kwestii masy ciała, regularne pomiary pomagają w zauważeniu niezamierzonych zmian. W przypadku nieplanowanego spadku lub wzrostu wagi możemy zwrócić uwagę na to, jakie mogą być tego przyczyny – w takiej sytuacji dobrze jest skonsultować to z lekarzem, który może zlecić nam dodatkowe badania, aby sprawdzić, czy zmiana masy ciała nie jest skutkiem np. zaburzeń hormonalnych.

MASA CIAŁA I OBWÓD PASA

Regularne ważenie się i sprawdzanie obwodu pasa pozwala na stałe kontrolowanie swojej masy ciała. Dzięki świadomości tego, czy jest ona prawidłowa, czy nie, jesteśmy w stanie szybko podjąć kroki, które pomogą nam uniknąć pogłębiania się nadwagi, czy otyłości. Co więcej, takie pomiary będą pomocne we wczesnym zauważaniu niezamierzonej utraty kilogramów, która niekiedy pojawia się w sytuacjach stresowych lub jest jednym z objawów choroby – taką zmianę warto zawsze skonsultować z lekarzem. W przypadku, gdy nasza masa ciała jest zbyt wysoka, to warto dążyć do jej obniżenia, aby nie tylko zadbać o zdrowie, ale również poprawić swoje codzienne samopoczucie.

POMIAR CIŚNIENIA KRWI

Zauważa się, że aż około 50% osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze nie jest świadomych jego występowania. Z uwagi na to, że pomiar ciśnienia jest badaniem ogólnodostępnym, łatwym do przeprowadzenia i nieinwazyjnym – warto pamiętać o jego regularnym wykonywaniu i zdawać sobie sprawę z jego wyników. W przypadku zauważenia niepokojącego wzrostu (skurczowe większe/równe 140 mm Hg, rozkurczowe większe/równe 90 mm Hg) – należy skonsultować go z lekarzem, który zaplanuje podjęcie kolejnych kroków. Nieleczone nadciśnienie tętnicze może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, z kolei wprowadzenie zmian stylu życia i farmakoterapii przez osoby cierpiące na tę chorobę daje możliwość zapobieżenia im.

Jakie badanie?	Opis
MASA CIAŁA I OBWÓD PASA Kilka razy w roku – w szczególności, gdy zauważamy zmiany wizualne	Jeśli nie mamy własnej wagi, to możemy skorzystać z tych, które są ogólnodostępne. Znajdziemy je m.in. w aptekach, w przychodniach medycznych oraz na siłowniach.
POMIAR CIŚNIENIA KRWI   Wynik < 120/80 mm Hg – zaleca się pomiar co najmniej 1 x na każde 5 lat Wynik 120–129/80–84 mm Hg – pomiar co najmniej 1 x na 3 lata Wynik 130–139/85–89 mm Hg – pomiar co najmniej 1 x w roku Osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze powinny wykonywać pomiary częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.	Możesz wykonać to badanie u lekarza rodzinnego. W niektórych przychodniach i aptekach są ogólnodostępne ciśnieniomierze, z których możemy skorzystać przy okazji wizyty.   Ciśnieniomierz domowy: 40 – 200 zł

Samodzielne i ginekologiczne badania profilaktyczne dla kobiet

Kobiety po 40 roku życia nadal powinny wykonywać ważne dla ich zdrowia badania u ginekologa. Należą do nich cytologia (raz na 3 lata) i USG narządów rodnych (raz na 2 lata). Dodatkowo, z uwagi na wzrastające z wiekiem ryzyko nowotworów piersi zaleca się, poza comiesięcznym samobadaniem piersi, wprowadzenie corocznego badania USG piersi. Po ukończeniu 45 roku życia warto skonsultować z lekarzem, czy już dobrze jest wprowadzić regularną mammografię. Pamiętanie o tych zalecanych badaniach ginekologicznych to niezastąpiony krok w kierunku efektywnej profilaktyki rozwoju m.in. nowotworu piersi i raka szyjki macicy. Wykrywanie zmian nowotworowych we wczesnym stadium daje bowiem znacząco wyższe szanse na pełne wyleczenie, dlatego udanie się na badania oraz wykonywanie samobadania piersi powinno być naszym stałym nawykiem.

SAMOBADANIE PIERSI

Samobadanie piersi jest bezbolesne, bezpłatne i bardzo pomocne w zachowaniu zdrowia, ponieważ pozwala na wczesne wykrywanie ewentualnych zmian w obrębie piersi. Warto wykształcić w sobie nawyk wykonywania go raz w miesiącu i potraktować je jako formę dbania o siebie. Poza samobadaniem zaleca się, aby raz w roku dodatkowo poprosić ginekologa o wykonanie badania palpacyjnego. W przypadku osób w grupie wysokiego ryzyka nowotworu piersi (np. z uwagi na bliskie pokrewieństwo osoby chorującej), należy omówić z ginekologiem indywidualnie częstotliwość i rodzaj dodatkowych badań profilaktycznych. Zaleca się również, aby raz na 3 lata udać się do lekarza, aby to on przeprowadził palpacyjne badanie piersi, nawet jeśli nie dostrzegamy żadnych zmian.

CYTOLOGIA

Cytologia jest bezbolesna i trwa tylko kilka minut, z kolei wczesne wykrycie raka szyjki macicy pomaga w osiągnięciu pełnego wyleczenia. Warto dbać o regularność wykonywania tego badania, ponieważ pozwala ono na szybkie zauważenie zmian, które jeszcze nie mają charakteru rakowego. Zaleca się wykonywanie cytologii raz na 3 lata lub testu hrHPV raz na 5 lat.

USG GINEKOLOGICZNE

To badanie nie jest inwazyjne i zwykle jest niemalże bezbolesne, dlatego warto podejmować się go regularnie w trosce o swoje zdrowie. USG ginekologiczne jest ważnym elementem diagnostyki zaburzeń funkcjonowania układu rozrodczego, takich jak nieprawidłowa budowa narządów płciowych, występowanie torbieli. Jest również pomocne we wczesnym wykrywaniu zmian nowotworowych. Dzięki regularnemu wykonywaniu USG ginekologicznego umożliwiamy sobie zwiększenie świadomości o stanie naszego zdrowia i dajemy sobie szansę na szybszą reakcję w przypadku jego pogorszenia, co jest niezwykle ważne na drodze do pełnego wyleczenia. W przypadku nieregularnego cyklu, bolesnych miesiączek lub innych dolegliwości lekarz może zalecić częstsze wykonywanie tego rodzaju USG.

USG PIERSI

Dzięki tej bezbolesnej metodzie diagnostycznej możemy dodatkowo zadbać o swoje zdrowie poprzez regularną ocenę budowy piersi. Po 45 roku życia warto skonsultować z ginekologiem wprowadzenie corocznej mammografi – dla młodszych kobiet to badanie jest nieco mniej skuteczne z uwagi na inną budowę piersi, dlatego początkowo zaleca się opieranie profilaktyki na USG piersi, regularnym samobadaniu oraz badaniu palpacyjnym wykonywanym przez ginekologa.

Jakie badanie?	Opis
SAMOBADANIE PIERSI 1x w miesiącu Najlepiej około tydzień po rozpoczętej miesiączce	Kto może wykonać? Dokładne badanie palpacyjne piersi może wykonać również Ginekolog lub położna Podstawowej Opieki Zdrowotnej przyjmując w ramach umowy z NFZ lub lekarz ginekolog przyjmujący w gabinecie prywatnym.
CYTOLOGIA Raz na 3 lata	Refundacja NFZ: Tak Kto może wykonać? Ginekolog lub położna Podstawowej Opieki Zdrowotnej przyjmując w ramach umowy z NFZ. Cena (prywatnie): 30-40 zł
USG ginekologiczne 1 x na 2 lata	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 100 – 200 zł
USG piersi 1 x w roku	Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 60-150 zł

Popularne wpisy na blogu:

Bób – właściwości odżywcze i lecznicze bobu
Dieta kopenhaska – zasady i jadłospis na 13 dni
Biegunka – przyczyny, objawy, dieta przy biegunce. Co można jeść przy biegunce?
Dieta na trądzik – co jeść a czego unikać przy trądziku?
Jak zdrowo schudnąć 5 kg? Porady, dieta, jadłospis
Dieta na płaski brzuch — co należy wiedzieć?
Komosa ryżowa przepis z kuchni Dietly – Komosa po meksykańsku z fasolą, awokado i kukurydzą
Czym tak naprawdę są zakwasy? Przyczyny, objawy, sposoby na zakwasy
Dieta wątrobowa – co jeść przy chorobie wątroby?
Dieta trzustkowa – zasady i produkty dozwolone
Kiszonki – zimowe superfoods? Właściwości zdrowotne kiszonych warzyw
Jak oszczędzić na diecie? Czy warto dopłacać za produkty ekologiczne?
Grupa krwi a dieta. Czy dieta zgodna z grupą krwi działa?
Jak zrobić domowy izotonik? Proste przepisy na napój izotoniczny
Przepisy na słone przekąski na imprezę