Jaka jest najlepsza herbata? Przegląd herbat, ich właściwości i wpływ na zdrowie
Chociaż jeszcze kilka dobrych lat temu herbata była zaliczana podobnie jak kawa czy alkohol do używek, czyli produktów bez wartości odżywczej – dziś nikt nie ma wątpliwości, że picie herbaty nie szkodzi, a wręcz przeciwnie może przynieść wiele korzyści dla zdrowia. Badania prowadzone na całym świecie raz, po raz udowadniają, że teza postawiona przed laty, była błędna, a herbaty mogą być wartościowym i godnym uwagi elementem diety. Jeśli jesteś fanem herbat i interesuje Cię ten temat, serdecznie zapraszamy Cię w podróż po świecie herbaty, którego jeszcze nie znałeś. Poznasz różne rodzaje herbat, dowiesz się jakie są korzyści zdrowotne płynące ze spożywania oraz dowiesz się czym różnią się od siebie poszczególne ich rodzaje.
Spis treści:
- Czy herbata odwadnia?
- Skąd pochodzi herbata?
- Herbata czarna – właściwości zdrowotne
- Właściwości czarnej herbaty
- Herbata zielona – czy rzeczywiście jest najzdrowsza?
- Zielona herbata – właściwości
- Herbata biała – wspaniały smak, delikatny kolor, podwójna moc?
- Biała herbata – właściwości
- Herbata czerwona – do walki z nadmierną masą ciała?
- Czerwona herbata – właściwości
- Herbaty owocowe – gaszą pragnienie i orzeźwiają, ale… czy mają jeszcze jakiś wpływ?
Czy herbata odwadnia?
Zanim poznasz świat herbat, musisz wiedzieć, że herbata nie odwadnia organizmu, wbrew temu, co można często przeczytać w sieci. Udowodniły to niejednokrotnie badania prowadzone przez samodzielne ośrodki naukowe. Herbata, mimo że zawiera moczopędną teinę – nie powoduje nadmiernej utraty wody z organizmu. Ilości spożywanej wraz z herbatą teiny są zbyt małe, by przyczynić się do takiego efektu.
Dowiedziono, że herbata nawadnia organizm niemalże tak samo, jak woda, a oprócz tego może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wielu chorób. Oczywiście, jak w każdej sytuacji, wszystko zależy od tego, po jaki gatunek herbaty sięgasz oraz od tego, jakie ilości herbaty dziennie wypijasz i czy oprócz niej spożywasz w ciągu dnia również inne płyny.
Kluczowe jest, abyś wiedział, że prawidłowa dieta, która zapewnia Ci dobre samopoczucie, to nie tylko zdrowe jedzenie – ale i odpowiednie nawadnianie ciała.
Pamiętaj o tym i sięgaj każdego dnia po odpowiednią ilość płynów – w tym po herbatę!
Skąd pochodzi herbata?
Można powiedzieć z całego świata! Jednakże największymi producentami herbaty na świecie są następujące kraje:
- Indie (1,1 mln ton rocznie)
- Chiny (0,9 mln ton rocznie)
- Sri Lanka (0,3 mln ton rocznie)
- Kenia (0,3 mln ton rocznie)
- Turcja (0,2 mln ton rocznie)
To właśnie z tamtych rejonów pochodzi większość herbat ekspresowych, po które sięgamy na co dzień. Inne gatunki i bardziej wyszukane rodzaje herbaty, pochodzą z najrozmaitszych zakątków świata i cieszą się uznaniem wśród konsumentów, zarówno tych bardziej, jak i mniej wymagających.
Herbata to napar powstający z parzenia liści rosnącego na krzewie herbacianym. Wyróżnia się dwa, najbardziej popularne krzewy, na których rosną cenne dla całego świata liście: Thea sinensis i Camellia sinensis. Pierwszy z nich jest niewysoki (2-3 m) ma ciemnozielone, owalne i postrzępione liście i może być hodowany nawet na ubogich, kamiennych glebach. Drugi z kolei jest nieco wyższy, może dorastać nawet do (4,5-5 m), uprawia się go głównie w Tybecie i Japonii. Jego liście są większe, mają nawet do 30 cm średnicy i produkuje się z nich różne herbaciane mieszanki i miksy.
Liście herbaty są gotowe do wykorzystania po mniej więcej pięciu latach po zasadzeniu krzewu lub drzewa herbacianego. Zwykle liście zbierane są ręcznie, by nie uszkodzić roślin. Coraz częściej zdarza się jednak stosowanie technik mechanicznego zbioru po to, by zmaksymalizować tempo produkcji. Liście po zebraniu zostają wykładane na specjalne płachty, na których lekko więdną – proces ten umożliwia ułatwienie zwijania listków w ruloniki, które są wykorzystywane na kolejnych etapach produkcji herbaty. Po skręceniu liści zwykle następuje proces fermentacji, w którym zmniejszana jest naturalnie wysoka ilość garbników, uwalniana jest teina i zwiększane jest wydzielanie olejków eterycznych. Następnie herbata jest suszona, sortowana, krojona i pakowana.
Istnieje wiele rodzajów herbat, a ich charakterystyczne właściwości zależą między innymi od tego, w jaki sposób herbata jest przygotowywana przed suszeniem i pakowaniem od tego, jak i czy jest fermentowana i czy na etapie jej produkcji stosowane są jakieś naturalne dodatki, czy aromaty.
Herbata czarna – właściwości zdrowotne
Herbata czarna to zdecydowany numer 1, jeśli mowa o ilości herbat spożywanych na całym świecie. Jest przygotowana zarówno z liści, pęczków, jak i łodyg wspomnianego wyżej gatunku Camellia sinesis. Ze względu na wielkie zapotrzebowanie, coraz częściej tworzy się ją przy użyciu wyspecjalizowanych maszyn. Proces zaczyna się od walca, który zgniata, rozrywa i zwija zwiędnięte listki herbaciane, po czym poddaje się je fermentacji, suszy i tnie w poprzek. Herbata czarna fermentuje najdłużej spośród wszystkich, dzięki czemu jest delikatna, nie wyczuwa się w niej wyraźnego gorzkawo-cierpkiego smaku.
Herbata czarna jest bogata w polifenole (substancje o działaniu antyoksydacyjnym), głównie w teaflawiny i tearubigniny. Jeszcze jakiś czas temu uważano, że herbata czarna ma więcej polifenoli niż zielona, obecnie jednak uważa się, że zawartości tych składników w obu herbatach są porównywalne, choć różnią się zawartością poszczególnych frakcji antyoksydantów.
Aby osiągnąć maksymalne stężenie aktywnych biologicznie substancji, zawartych w czarnej herbacie powinno się ją parzyć w temperaturze 80 stopni.
Właściwości czarnej herbaty
- Dzięki zawartości antyoksydantów hamuje szkodliwą działalność wolnych rodników,
- Wspiera pracę układu naczyniowo-sercowego, obniża poziom cholesterolu LDL,
- Wzmacnia błony komórkowe erytrocytów i naczynia krwionośne,
- Reguluje stężenie glukozy we krwi.
Herbata zielona – czy rzeczywiście jest najzdrowsza?
Herbata zielona w przeciwieństwie do herbaty czarnej jest herbatą niefermentowaną. Przed laty była niesamowicie popularna w Chinach i Japonii, dziś jest obecna niemalże w każdym domu podobnie jak herbata czarna. Jej produkcja polega na parowaniu lub prażeniu liści już na etapie ich więdnięcia, robi się to po to, by dezaktywować niektóre enzymy naturalnie w niej występujące. Po tym etapie liście się odparowuje, skręca i sortuje. Dzięki tym procesom powstają jasnozielone susze herbaciane, które znamy jako zieloną herbatę. Podobnie jak w przypadku poprzedniczki i zielona herbata może poszczycić się walorami zdrowotnymi. Zawarte w niej flawanole, do których możemy zaliczyć epikatechinę, epigallokatechinę, galusan epigallokatechiny, liczne flawony, oraz inne czynią z niej prawdziwą antyoksydacyjną „bombę”. Oprócz tego zielona herbata może stanowić źródło witamin z grupy C, E, B i K.
Aby maksymalnie wykorzystać potencjał zielonej herbaty, należy parzyć ją w temperaturze 70-80 stopni, przez około 3-4 minuty. Nie zaleca się dłuższego parzenia, gdyż czas działa tutaj na niekorzyść aktywności pobudzająco-stymulującą naparu.
Zielona herbata – właściwości:
- Aktywnie wspiera tempo przemian metabolicznych,
- Chroni układ naczyniowo-sercowy, pomaga redukować poziom cholesterolu,
- Zwiększa poziom energii i wspiera układ nerwowy, wspomaga myślenie i stanowi świetne wsparcie dla osób aktywnych fizycznie,
- Ułatwia utratę masy ciała osobom, których dieta opiewa odpowiedni deficyt kaloryczny,
- Wspiera gęstość mineralną kości, może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka osteoporozy.
Czy jest najzdrowsza? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi – wszystko zależy od gatunku, ilości spożycia i wielu innych czynników.
Herbata biała – wspaniały smak, delikatny kolor, podwójna moc?
Nieco różni się od pozostałych herbat. Zwykle wytwarza się ją z wiosennych pąków liściowych lub pierwszych, nie do końca rozwiniętych liści herbaty. Świeże zbiory, ogrzewa się parą wodną w celu inaktywacji enzymów, a następnie całość poddawana jest suszeniu. Herbata biała nie jest fermentowana. Charakteryzuje się też zdecydowanie delikatniejszym smakiem, jasną słomkową barwą i niższą niż w przypadku innych herbat zawartością garbników, ma za to więcej teogallin (substancji o właściwościach antyoksydacyjnych). Biała herbata mimo swojego delikatnego smaku zawiera około dwóch razy więcej teiny w porównaniu do herbaty zielonej i ponad cztery razy więcej w odniesieniu do herbaty czarnej.
By wykorzystać potencjał naparu z białej herbaty, należy parzyć ją w temperaturze 85 stopni przez około 5-7 minut.
Biała herbata – właściwości:
- Spowalnia procesy starzenia się organizmu,
- Podobnie jak inne herbaty korzystnie wpływa na pracę serca i naczyń krwionośnych,
- Zmniejsza nasilenie stanów zapalnych występujących w organizmie,
- Ma działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe,
- Poprawia koncentrację i pamięć.
Herbata czerwona – do walki z nadmierną masą ciała?
Znana głównie pod nazwą Pu-erh, herbata czerwona należy do herbat częściowo fermentowanych. Odróżnia się od pozostałych nie tylko swoim intensywnym czerwonym kolorem, ale i sposobem, w jaki jest produkowana. Jej liście są poddawane podwójnej fermentacji, postarzane (poprzez leżakowanie) i sprasowane. Czysta odmiana Pu-erh charakteryzuje się dość intensywnym, ziemistym smakiem, który nie zawsze jest dobrze tolerowany. Producenci, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, lekko modyfikują skład czerwonej herbaty, dodając do niej aromatyczne składniki, takie jak jaśmin czy cytrusy. Najlepszej jakości napar herbaty czerwonej uzyskamy poprzez parzenie jej w 95-90 stopniach przez czas 1-2 minut.
Czerwona herbata – właściwości:
- Wspiera motorykę jelit i przyśpiesza tempo przemian metabolicznych,
- Dzięki enzymom i taninom, stanowi świetne wsparcie dla osób odchudzających się,
- Wspomaga układ pokarmowy,
- Naturalnie pobudza i stymuluje układ nerwowy.
Herbaty owocowe – gaszą pragnienie i orzeźwiają, ale… czy mają jeszcze jakiś wpływ?
O ile właściwości prozdrowotne pozostałych herbat zostały już dobrze udowodnione, o tyle herbaty owocowe nadal nie są doceniane przez wszystkich wielbicieli tego napoju. Właściwa nazwa herbat owocowych to napary owocowe. Nie powinno się klasyfikować ich jako herbat, gdyż w składzie nie zawierają ich liści.
Na sklepowych półkach można znaleźć wiele naparów owocowych, do najbardziej popularnych w naszym kraju należą:
- Napar z malin,
- Napar z hibiskusa,
- Napar z dzikiej róży,
- Napary z owoców leśnych.
Oprócz nich można spotkać również bardziej egzotyczne mieszkanki, w których składzie znaleźć można cytrynę, papaję, mango, ananasa, jagody goji, czy inne bardziej wymyślne kombinacje. Napary owocowe odróżniają się od herbaty nie tylko soczystym smakiem i zapachem, ale i tym, że w swoim składzie nie zawierają kofeiny – ta informacja może być przydatna szczególnie dla osób, które ze względów zdrowotnych powinny ograniczać substancje stymulujące.
Napary owocowe mają wiele korzystnych właściwości zdrowotnych. m.in.:
- Napar z dzikiej róży – wspiera odporność, zawiera cenne witaminy i antyoksydanty.
- Napar z malin – jest cennym źródłem kwasów organicznych, ma działanie napotne i przeciwgorączkowe. Świetnie sprawdza się w chłodne dni i wspiera prawidłową pracę układu odpornościowego.
- Napar z hibiskusa – jest bogatym źródłem witaminy C, korzystanie z niego wskazane jest w sytuacji nieprawidłowości w gospodarce lipidowej krwi, ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
- Napar z żurawiny – aktywnie wspiera pracę układu moczowego, jest szczególnie polecany osobom ze skłonnościami do częstych infekcji dróg moczowych.
Bibliografia
- Fik M., Zawiślak A.: Porównanie właściwości przeciwutleniających wybranych herbat. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2004, 3 (40), 98-105.
- Dmowski P., Śmiechowska M., Tesmar A.: Właściwości przeciwutleniające herbaty jako czynnik kształtujący jej wartość zdrowotną. Probl Hig Epidemiol, 2013, 94(2), 309-312.
- Kurleto K., Kurowski G., Laskowska B. i inni: Wpływ warunków parzenia na zawartość antyoksydantów w naparach różnych rodzajów herbat. Wiadomości chemiczne. 2013, 67, 11-12.
- Miazga-Sławińska M., Grzegorczyk A.: Herbaty – rodzaje, właściwości. Jakość i zafałszowania. Kosmos – problemy nauk biologicznych, 2014, 3 (304), 473-479.
- Dmowski P., Śmiechowska M., Sagan E.: Wpływ czasu parzenia i stopnia rozdrobnienia herbaty czarnej na barwę naparu i jego właściwości przeciwutleniające. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, 5 (96), 206-216.
- Wierzejewska R.: Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy. Przegląd Epidemiologiczny, 2014, 68, 595-599.
- Michalak-Majewska M.: Właściwości herbaty. Część 1: Znaczenie Żywieniowe. Nauka Przyroda Technologie, 2011, 5 (6), 1-11.
- Gardner E., Ruxton C., Leeds A.: Black tea – helpful or harmful? A review od the evidence. European Journal of Clinical Nutriction, 2007, 61, 3-18,
Popularne wpisy na blogu:
Szybki fit deser – 5 prostych przepisów na lato
Kilka faktów i ciekawostek na temat sposobu żywienia matki karmiącej – cz.1
Jaka żywność jest najbogatsza w antyoksydanty? Czym są wolne rodniki?
Zdrowe przepisy na Święta – pyszne i proste w przygotowaniu
Potas w organizmie – funkcje, rola, wpływ na zdrowie
Częste zaburzenia odżywiania w świecie fit – czym jest ortoreksja i bigoreksja?
Jaka jest najlepsza herbata? Przegląd herbat, ich właściwości i wpływ na zdrowie
Pasta warzywna – 5 sprawdzonych, pysznych i szybkich przepisów
Top 10 – Dieta sportowa w cateringu dietetycznym
Jak zamówić catering dietetyczny na Dietly.pl?
Czy koronawirus rozprzestrzenia się przez jedzenie?
Witamina A – właściwości, zapotrzebowanie, źródła pokarmowe
Zapotrzebowanie kaloryczne – od czego zależy?
Czy zdrowa dieta to zawsze 5 posiłków dziennie?
Kilka faktów i ciekawostek na temat sposobu żywienia matki karmiącej – cz.2