Czym grozi niedobór białka w diecie?

Białko to podstawowy składnik budulcowy wszystkich komórek oraz tkanek naszego organizmu. Chociaż powszechnie występuje w wielu produktach spożywczych, zdarza się, że dochodzi do jego niedoboru, czyli hipoproteinemii. Czym grozi zbyt mała ilość białka i jak się przed tym uchronić?

Spis treści:

• Białko – czym jest i do czego go potrzebujesz?
• Objawy niedoboru białka
• Jak sprawdzić niedobór białka w organizmie?
• Skutki niedoboru białka w organizmie
• Masz niedobór białka? Sprawdź, co jeść, aby Twoja dieta obfitowała w ten składnik
• Niedobór białka w diecie – jak do niego dochodzi?
• Jak uzupełnić niedobór białka?
• Niedobór białka a obrzęki – jaki jest związek?
• Co powoduje niedobór białka?
• Niedobór białka w ciąży

Białko – czym jest i do czego go potrzebujesz?

Białka są podstawowymi strukturalnymi i funkcjonalnymi składnikami każdej komórki naszego ciała. Są niezbędne do rozwoju i procesów wzrastania młodych organizmów, są też regulatorami ekspresji genów. Białka wchodzą w skład wielu układów enzymatycznych, biorą udział w regulacji wielu procesów metabolicznych. Białkami są przeciwciała, które biorą udział w procesach odporności komórkowej i humoralnej organizmu.
Pełnią funkcje transportujące tlen, żelazo czy wiążące retinol. Są elementami kurczliwymi mięśni, biorą udział w naprawie tkanek. Białka uczestniczą w procesach widzenia. Buforowe własności i zdolności białek decydują o regulacji równowagi kwasowo-zasadowej, zapewniają optymalne pH krwi. Białka są substratami w syntezie wielu hormonów i biologicznie czynnych związków, oraz biorą udział w syntezie ważnych, biologicznie aktywnych związków.

Objawy niedoboru białka

Podstawowymi objawami niedoboru białka w organizmie jest wypadanie i łamliwość włosów. Niedostateczna ilość białka w diecie to również słaba kondycja paznokci. Wynika to z niedoboru takich białek jak elastyna i kolagen. W przypadku dzieci przekłada się na spowolnienie rozwoju i wzrostu. Zaobserwować można również trudności z gojeniem się ran oraz większą podatność na choroby, infekcje i długi okres rekonwalescencji po przebytych chorobach.

Niedobór białka przekłada się również na problemy z koncentracją, skupieniem i pamięcią. Masz ochotę na podjadanie słodkich lub słonych przekąsek? To również może wynikać z niedostatecznej podaży białka w Twoich posiłkach. Białko charakteryzuje się wyższym niż inne makroskładniki indeksem sytości, dzięki czemu odpowiednia jego ilość w diecie daje nam dłuższe uczucie sytości, a zbyt mała może skutkować wzmożonym apetytem oraz zachciankami.

Ponadto, ponieważ białko uczestniczy w syntezie hormonów, zbyt mała jego podaż będzie skutkować zaburzeniami hormonalnymi. Niedostateczna podaż białka w diecie przekłada się na zwiększoną tendencję do niskiego ciśnienia, tzw. hipotensji oraz bólów głowy, co z pewnością utrudniać będzie codzienne funkcjonowanie. Oprócz tego może dochodzić do występowania obrzęków, zwłaszcza nóg (okolic kostek), co jest wywołane zwiększonym zatrzymywaniem wody w organizmie.

Jak sprawdzić niedobór białka w organizmie?

Jeśli zauważymy u siebie wyżej wymienione, niepokojące nas objawy, należy wykonać szczegółowe badania w celu zdiagnozowania bądź wykluczenia niedoboru białka. W celu zdiagnozowania niedoboru białka należy w pierwszej kolejności przeprowadzić badanie krwi. Należy oznaczyć stężenie białka całkowitego oraz poszczególnych jego frakcji w osoczu, m.in. albumin. Pamiętajmy jednak, że zawsze należy szukać przyczyny wystąpienia niedoboru.

Skutki niedoboru białka w organizmie

Skutkiem niedoboru białka w diecie jest również katabolizm mięśni, czyli zmniejszanie się masy mięśniowej. Niedobór prowadzi ponadto do zmniejszonego wchłaniania wapnia w kościach, a tym samym do ich demineralizacji.

Długotrwałe, niedostateczne spożycie białka z dietą może prowadzić do niedożywienia białkowo-energetycznego. Skutkiem niedoboru białka oraz składników mineralnych i witamin może być kwashiorkor. Objawia się osłabieniem, obrzękami (głównie brzucha), które maskują zanik mięśni oraz tkanki tłuszczowej. Charakterystyczny jest również obrzęk twarzy. Ta nieleczona choroba jest śmiertelna.

Innym skutkiem niedoboru białka, na które składa się również niedobór energii, jest marasmus. Jest to ogólne wyniszczenie organizmu – zanik masy mięśniowej, zmniejszenie masy ciała i upośledzenie wzrostu. Choroby te są powszechne w krajach rozwijających się, takich jak Afryka czy Azja, ale również u osób chorujących przewlekle i długotrwale hospitalizowanych.

Masz niedobór białka? Sprawdź, co jeść, aby Twoja dieta obfitowała w ten składnik

Kluczem jest odpowiednia podaż białka. Zarówno niedobór jak i nadmiar protein w diecie jest szkodliwy dla organizmu. Warto włączyć produkty białkowe do każdego posiłku, co pomoże w jego odpowiednim zbilansowaniu.

Białko występuje w wielu produktach spożywczych, zarówno zwierzęcych jak i roślinnych. Pierwszym typem jest białko pełnowartościowe, czyli takie, które dostarcza całą gamę niezbędnych aminokwasów. Znajduje się głównie w produktach odzwierzęcych, takich jak drób, wołowina, wieprzowina, ryby i jaja. Również mleko i produkty mleczne, takie jak sery twarogowe, podpuszczkowe, jogurty, kefiry oraz maślanki są dobrym źródłem białka pełnowartościowego.

Istnieje również białko niepełnowartościowe, które nie dostarcza nam wszystkich niezbędnych aminokwasów. Znajdziemy je głównie w produktach pochodzenia roślinnego. Spośród produktów roślinnych największą zawartością białka charakteryzują się nasiona roślin strączkowych – ciecierzyca, soczewica, soja, fasola. W produktach zbożowych, warzywach i owocach udział białka jest znacznie mniejszy. Włączenie do codziennej diety wielu różnych produktów będących źródłem białka roślinnego pozwoli na wzajemne uzupełnienie się niezbędnych aminokwasów, a co za tym idzie — spożywania białka, które jest w pełni wartościowe.

Niedobór białka w diecie – jak do niego dochodzi?

Do niedoboru białka może dochodzić w przypadku różnych rygorystycznych i niskokalorycznych diet. Obecnie można spotkać się z różnymi dietami „cud” eliminującymi podstawowe składniki odżywcze.

Stosowanie diety wegańskiej również stwarza ryzyko niedoboru białka w diecie ze względu na eliminację wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego.W zamian za nie należy spożywać odpowiednią ilość produktów roślinnych m.in. nasion roślin strączkowych tak, by nie doprowadzić do niedoboru istotnego składnika pokarmowego, jakim jest białko.

Dieta wegańska może powodować niedobór białka. Warto włączyć do niej źródła protein roślinnych.

Jak uzupełnić niedobór białka?

Przede wszystkim należy znaleźć przyczynę niedoboru białka w organizmie oraz zwiększyć jego udział w diecie. Zapotrzebowanie na białko zależy od wieku, płci, stanu zdrowia, aktywności fizycznej i masy ciała. Zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik występuje u osób starszych, kobiet w ciąży oraz w okresie laktacji, sportowców oraz w różnych jednostkach chorobowych. Dla osób dorosłych prawidłowa ilość białka to 0,8 – 1,0 g/kg masy ciała na dobę. Czasem niemożliwe staje się zapewnienie zapotrzebowania na białko samą dietą, zwłaszcza u osób wymagających zwiększonej jego podaży. Wówczas można sięgnąć po białko serwatkowe sprzedawane w różnych postaciach – hydrolizat, koncentrat, izolat itp. Białko to jest w pełni przyswajalne przez organizm.

Dla osób przewlekle chorych, wymagających zwiększonej podaży białka (np. zmagających się z chorobami nowotworowymi), dostępne są medyczne odżywki białkowe. Wiele z nich bogatych jest w pełnowartościowe białko. W niektórych przypadkach stosuje się również suplementację aminokwasów.

Niedobór białka a obrzęki – jaki jest związek?

Niedobór białka zwiększa tendencję do zatrzymywania się wody w organizmie, co przekłada się na występowanie obrzęków i opuchnięć. Obrzęki te dotyczą najczęściej nóg, a dokładnie okolicy kostek. Groźne obrzęki brzucha wynikające z niedoboru białka występują w chorobie kwashiorkor. 

Co powoduje niedobór białka?

Przyczyn niedoboru białka może być wiele. Głodzenie się, stosowanie diet głodówkowych może prowadzić do wyczerpania jego zapasów w organizmie. Przyczyną hipoproteinemii może być także dieta wykluczająca spożycie produktów odzwierzęcych.

Inną przyczyną mogą być również różnego rodzaju zaburzenia i choroby, które wymagają zwiększonej podaży tego składnika w diecie np. nowotwory, rozległe oparzenia czy choroby związanie z zaburzeniami wchłaniania

Białko jest niezbędnym elementem naszej diety. Powinniśmy pamiętać o jego prawidłowej podaży wraz z dietą, nie zapominając jednak, że jego nadmiar również jest szkodliwy. Zarówno białko zwierzęce, jak i roślinne jest istotne w naszej diecie.

Niedobór białka w ciąży

W organizmach osób młodych, u kobiet w ciąży i podczas laktacji synteza białka przebiega intensywniej, gdyż oprócz odnowy białek tkankowych, muszą być zaspokojone potrzeby związane z budową nowych komórek i z różnicowaniem tkanek. U kobiet w okresie
ciąży i laktacji występuje zwiększone zapotrzebowanie na białko, ze względu na budowę tkanek płodu, błon płodowych i przyrost beztłuszczowej masy ciała matki, a także na zapewnienie odpowiedniej ilości białka w mleku matki.

Popularne wpisy na blogu:

Pomysły na potrawy z dynią – zdrowe przepisy
Obiady BEZ mięsa – 550 kcal – przepisy
Jarmuż, cebula, natka pietruszki, ciecierzyca, kiełki, pomidor, winogrona – zwykłe produkty czy superżywność?
Nadwaga i otyłość wśród polskich dzieci – jak sobie z tym radzić?
Jak zrobić zdrowe smoothie?
Cukier w diecie dziecka – jak zmniejszyć jego ilość?
Szybkie przepisy z kuchni Dietly – placki sernikowe, krem z batatów i makaron w cukiniowym sosie
Szybkie przepisy z kuchni Dietly – kulki mocy, pasta z tuńczykiem i greckie kaszotto
Etykiety na produktach – jak je czytać, aby nie robić niezdrowych zakupów
Dieta a wesele – jak jeść podczas świętowania?
Czy dodatki do żywności są bezpieczne? Cała prawda o składnikach “E”
Suplementy diety stosowane w sporcie – co naprawdę działa?
Dieta MIND – odżywianie poprawiające pracę mózgu
Co przygotować na II śniadanie dla dziecka? Zdrowe wskazówki
Wpływ reklamy medialnej na wybory żywieniowe konsumentów