Dieta przy dnie moczanowej – co jeść i czego unikać?

Autorka artykułu: dietetyk Joanna Marciszewska

Dna moczanowa zwana także podagrą, jest chorobą, która wymaga nie tylko leczenia farmakologicznego, ale również odpowiedniej diety. Niektóre produkty mogą zahamować jej rozwój i złagodzić przebieg, a inne zaostrzyć. Jakie są typowe objawy dny moczanowej? Co jest jej przyczyną i jaką dietę stosować przy tej chorobie? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule. Dna moczanowa dieta – co jeść, czego unikać – sprawdź.

Spis treści:

• Co to jest dna moczanowa?
• Jakie są objawy dny moczanowej?
• Dna moczanowa przyczyny
• Jak obniżyć kwas moczowy?
• Co pić, gdy choruje się na podagrę?
• Czy można ćwiczyć przy dnie moczanowej?
• Dieta przy dnie moczanowej
• Dna moczanowa czego unikać? 
• Dna moczanowa co jeść? Dieta niskopurynowa – zasady

Co to jest dna moczanowa?

Dna moczanowa (podagra) to choroba polegająca na zaburzeniu metabolizmu puryn, w której występują epizody bolesnego i gwałtownego zapalenia stawów. Zwykle (w 50% przypadków) zapalenie obejmuje staw śródstopno-paliczkowy, czyli miejsce u podstawy dużego palca w stopie. Często zapalenie atakuje staw kolanowy, skokowy i stawy palców oraz nadgarstka. Charakterystyczną cechą dny moczanowej jest hiperurykemia, czyli podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi. Ten stan nierzadko skutkuje krystalizacją nadmiaru kwasu moczowego i odkładaniem się kryształków w stawach, w ścięgnach i otaczających je tkankach.

Jakie są objawy dny moczanowej?

Najczęstszymi objawami podagry są ataki dny moczanowej – czyli zapalenia stawów, które wiążą się z silnym bólem, tkliwością, zaczerwienieniem, obrzękiem i miejscową gorączką. Ból zaatakowanego stawu trwa 2-4 dni, zwykle rozpoczyna się w nocy, niekiedy nawet wybudza ze snu. Poza silnym bólem osoby chore mogą odczuwać w trakcie ataków zapalnych również zmęczenie i zmagać się z gorączką. Kryształki kwasu moczowego mogą odkładać się w formie niewywołujących bólu, twardych guzków dnawych.

Dna moczanowa przyczyny

Podłożem dny moczanowej jest nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia), które może być spowodowane różnymi czynnikami. Najczęstszymi przyczynami podagry są: 

• nieodpowiednia dieta, 
• przebyte operacje i urazy, 
• predyspozycje genetyczne, 
• otyłość, 
• zespół metaboliczny, 
• bezdech senny, 
• niektóre leki. 

Jak obniżyć kwas moczowy?

Wprowadzenie leków

Leczenie nadmiernego poziomu kwasu moczowego przy podegrze zwykle związane jest z farmakoterapią dobraną przez lekarza, która jest dostosowana także do współistniejących chorób.

Redukcja nadmiernej masy ciała

Okazuje się, że nadwaga, otyłość i nadmierna tkanka tłuszczowa w obrębie brzucha sprzyjają wzrostowi poziomu kwasu moczowego we krwi. Odchudzanie jest wskazane u osób cierpiących na dnę moczanową, których wskaźnik BMI przekracza 25. 

Co ważne, redukcja masy ciała przy dnie moczanowej musi przebiegać stopniowo, gdyż zrzucenie wielu kilogramów w szybkim czasie zwiększa ryzyko ataku dny moczanowej. Zauważono również, że w czasie pierwszego miesiąca po operacji bariatrycznej ryzyko ostrego zapalenia stawów jest wysokie wśród osób cierpiących na dnę moczanową. Zalecane tempo redukcji masy ciała to 0,5 – 1,5 kg na tydzień. 

Co pić, gdy choruje się na podagrę?

Kwas moczowy wydalany jest z moczem, dlatego wysokie spożycie płynów sprzyja obniżeniu jego poziomu. Mężczyźni powinni wypijać min. 2,5 l płynów dziennie, a kobiety 2 l. Więcej o nawadnianiu napisaliśmy tutaj: Jak dbać o nawodnienie organizmu i jakie płyny wybierać? 

Warto uważać na sytuacje sprzyjające odwodnieniu – przebywanie w upale, wzmożona aktywność fizyczna, czy przebywanie w saunie. Są to momenty, w których należy szczególnie dbać o intensywne nawadnianie organizmu przy dnie moczanowej.

Alkohol przy dnie moczanowej

Najlepiej jest całkowicie wyeliminować lub radykalnie zmniejszyć spożycie alkoholu przy dnie moczanowej, ponieważ ma on szczególnie negatywny wpływ na postęp choroby. Regularne wypijanie alkoholu wiąże się ze wzrostem poziomu kwasu moczowego we krwi i wszystkimi konsekwencjami tego efektu – większym ryzykiem napadu ostrego zapalenia, odkładania się kryształów. 

Czy można ćwiczyć przy dnie moczanowej?

Ćwiczenia o umiarkowanej intensywności są bardzo pożądane przy leczeniu dny moczanowej. Utrzymywanie regularnych spacerów, wyjść na rower, ćwiczeń i innych rodzajów aktywności będzie sprzyjało obniżaniu kwasu moczowego. Jednak lepiej unikać bardzo męczącego wysiłku fizycznego, ponieważ może on mieć odwrotny skutek. 

Dna moczanowa dieta – ważny element leczenia podagry

Jednym z kluczowych elementów leczenia dny moczanowej jest dieta niskopurynowa. Na wstępie wyjaśnimy, które diety z pewnością nie sprawdzą się przy tej chorobie i mogą nasilić ataki bólu. Zauważono, że ciała ketonowe w organizmie obniżają efektywność wydalania kwasu moczowego, co sprzyja jego gromadzeniu. W efekcie ataki dny moczanowej mogą być częstsze.

Przy dnie moczanowej bezwzględnie nie są zalecane:

• dieta ketogeniczna i inne diety o bardzo niskiej ilości węglowodanów,
• głodówki,
• diety sokowe i detoksy owocowo-warzywne,
• diety o bardzo niskiej kaloryczności.  

Dieta odchudzająca przy podagrze nie powinna być radykalna. Aby obliczyć zalecaną kaloryczność przy redukcji masy ciała wystarczy wejść na Dietly.pl i skorzystać z Konfiguratora Diety.

Dna moczanowa czego unikać? 

Dieta przy podagrze ogranicza źródła puryn, czyli substancji, które w organizmie metabolizowane są do kwasu moczowego. Okazuje się jednak, że nie wszystkie źródła puryn mają działanie zwiększające stężenie kwasu moczowego we krwi. W takim razie czego unikać przy dnie moczanowej według aktualnej wiedzy naukowej?

Mięso i owoce morza – hiperurykemia dieta

Ich wysokie spożycie wiąże się ze wzrostem ryzyka dny moczanowej (o 40-50%) w porównaniu do niewielkiego spożycia. Zaleca się, aby dieta przy podagrze obejmowała eliminację lub znaczne ograniczenie mięsa i produktów mięsnych.

Źródła cukru i produkty słodzone fruktozą

Napoje i produkty słodzone cukrem, fruktozą, syropem glukozowo-fruktozowym lub wysokofruktozowym syropem kukurydzianym powinny być jak najbardziej ograniczane w diecie u osób cierpiących na podagrę. Ich wysokie spożycie prowadzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego oraz sprzyja rozwojowi innych chorób, często współistniejących – np. cukrzycy, otyłości. 

Owoce, pomimo zawartości fruktozy, są zalecane w diecie przy dnie moczanowej, ponieważ zawierają błonnik pokarmowy oraz szereg innych prozdrowotnych substancji. Jednak klarowne soki owocowe, pozbawione błonnika, zaleca się wykluczać lub ograniczać. 

Umiarkowane spożycie ryb i produktów sojowych

Zaleca się, aby osoby chorujące na podagrę spośród ryb sięgały głównie po tłuste ryby morskie (np. łosoś, śledź, makrela, tuńczyk), z uwagi na zawartość korzystnych dla zdrowia kwasów omega-3. Jako, że ryby są źródłem puryn i również mogą sprzyjać wzrostowi kwasu moczowego, to należy je jadać z umiarem.

Kwestia soi i produktów sojowych (np. tofu) w badaniach naukowych jest nadal niespójna, choć coraz więcej badaczy przemawia za tym, że są one bezpieczne przy podagrze. Jednak prawdopodobnie niezbędne są długoterminowe badania, które dawałyby pewność, jaka ilość produktów sojowych w diecie w dnie moczanowej jest bezpieczna i czy ich duża porcja wpływa znacznie na wartości kwasu moczowego we krwi. Czyli podsumowując – jedzenie na niemalże każdy posiłek produktów sojowych może być ryzykowne, ale dodawanie ich do kilku potraw w skali tygodnia, czy miesiąca, powinno być bezpieczne w diecie przy podagrze

Dna moczanowa co jeść? Dieta niskopurynowa – zasady

Dieta niskopurynowa w dnie moczanowej może pomóc nie tylko w zahamowaniu rozwoju choroby, ale również w zapobieganiu wystąpienia innych chorób cywilizacyjnych. Prawidłowo zbilansowana, może okazać się prawdziwie zdrowym wyborem, pomagającym w wydłużeniu życia. 

Generalnie zaleca się, aby przy dnie moczanowej stosować dietę wegetariańską – ewentualnie z okazjonalnym spożyciem ryb, mięsa, owoców morza. W związku z tym bardzo łatwo jest znaleźć catering dietetyczny przy dnie moczanowej – wystarczy wejść na Dietly, wpisać swoje miasto i oznaczyć Rodzaj diety – dieta wegetariańska. 

Dzięki stosowaniu diety pudełkowej przy dnie moczanowej, zaoszczędzisz dużo czasu na gotowanie, a w dodatku będziesz miał pewność, że dbasz o swoje zdrowie każdego dnia. 

Warzywa i owoce – dna moczanowa dieta

To one powinny znaleźć się w niemalże każdym posiłku i będą pomagały w osiągnięciu lepszych wyników zdrowotnych. Jeśli wcześniej mięso było głównym elementem każdego obiadu, kanapki, czy zupy, to czas na zmianę – roślinne kotleciki, wegetariańskie zupy, pasty warzywne do pieczywa to droga do lepszego samopoczucia przy dnie moczanowej. W dodatku wysokie spożycie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko rozwoju często współistniejących z dną chorób – nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, cukrzycy, dyslipidemii oraz otyłości.

Pełnoziarniste produkty zbożowe – dieta przy podagrze

To kolejny ważny element w diecie przy dnie moczanowej – gruboziarniste kasze do obiadu, płatki owsiane do jogurtu i pełnoziarniste pieczywo – to one pomogą w dostarczeniu sporej ilości magnezu, cynku i zbilansowaniu posiłków o niskim indeksie glikemicznym.

Chude produkty mleczne – podagra dieta

Okazuje się, że chude twarogi, jogurty, mleko i inne mleczne, odtłuszczone produkty, mają korzystny wpływ na przebieg dny moczanowej. Co ciekawe, są ważnym elementem prewencji tej choroby, bo znacznie obniżają ryzyko jej wystąpienia. Zatem jogurt zamiast śmietany, twarożek ze szczypiorkiem zamiast szynki – to dobre pomysły na zmianę w diecie przy dnie moczanowej.

Wiśnie a atak dny moczanowej

Bardzo obiecujące wyniki badań dotyczą wiśni – okazuje się, że ich regularne spożywanie najprawdopodobniej wiąże się z obniżeniem stężenia kwasu moczowego we krwi. Przypisuje się te rezultaty substancjom o silnym działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwutleniającym, a także poprawie funkcjonowania nerek. Wiśnie można spożywać przez cały rok – w sezonie świeże, a na jesień i zimę mrożone. 

Suplementacja witaminy C

Zauważono, że suplementacja witaminy C w ilości 500 mg dziennie przy podagrze sprzyja redukcji kwasu moczowego. Co prawda, efekty tej redukcji nie są ogromne (ok. 0,3 mg/dl) i z pewnością nie zastąpi prawidłowej diety, ale taka suplementacja może być jednym z elementów terapii dny moczanowej.

Podsumowując, dieta przy dnie moczanowej powinna opierać się głównie na zasadach diety wegetariańskiej z okazjonalnym spożyciem tłustych ryb morskich, owoców morza, mięsa. Alkohol powinien być zdecydowanie ograniczony, tak samo jak produkty słodzone cukrem. Prawidłowa dieta może pomóc w zahamowaniu postępów choroby, zmniejszeniu ryzyka ataku dny moczanowej i znacznie lepszym samopoczuciu na co dzień.

Bibliografia:

1. Beyl, R. N., Hughes, L., & Morgan, S. (2016). Update on Importance of Diet in Gout. The American Journal of Medicine, 129(11), 1153–1158. doi:10.1016/j.amjmed.2016.06.040
2. Stamostergiou J, Theodoridis X, Ganochoriti V, Bogdanos DP, Sakkas LI. The role of the Mediterranean diet in hyperuricemia and gout. Mediterr J Rheumatol. 2018 Mar 19;29(1):21-25. doi: 10.31138/mjr.29.1.21. PMID: 32185293; PMCID: PMC7045958.
3. Nielsen SM, Zobbe K, Kristensen LE, Christensen R. Nutritional recommendations for gout: An update from clinical epidemiology. Autoimmun Rev. 2018 Nov;17(11):1090-1096. doi: 10.1016/j.autrev.2018.05.008. Epub 2018 Sep 10. PMID: 30213692.
4. Yokose C, McCormick N, Choi HK. The role of diet in hyperuricemia and gout. Curr Opin Rheumatol. 2021 Mar 1;33(2):135-144. doi: 10.1097/BOR.0000000000000779. PMID: 33399399; PMCID: PMC7886025.
5. Jakše B, Jakše B, Pajek M, Pajek J. Uric Acid and Plant-Based Nutrition. Nutrients. 2019 Jul 26;11(8):1736. doi: 10.3390/nu11081736. PMID: 31357560; PMCID: PMC6722549.
6. Ragab G, Elshahaly M, Bardin T. Gout: An old disease in new perspective – A review. J Adv Res. 2017 Sep;8(5):495-511. doi: 10.1016/j.jare.2017.04.008. Epub 2017 May 10. PMID: 28748116; PMCID: PMC5512152.
7. Chen LX, Schumacher HR. Gout: an evidence-based review. „J Clin Rheumatol”. 14 (5 Suppl), s. S55–62, 2008.
8. Kakutani-Hatayama M, Kadoya M, Okazaki H, et al. Nonpharmacological Management of Gout and Hyperuricemia: Hints for Better Lifestyle. Am J Lifestyle Med. 2015;11(4):321-329. Published 2015 Sep 2. doi:10.1177/1559827615601973
9. Habib G, Badarny S, Khreish M, et al.. The impact of Ramadan fast on patients with gout. J Clin Rheumatol 2014;20:353–6.
10. Nielsen SM, et al „Weight loss for overweight and obese individuals with gout: a systematic review of longitudinal studies” Ann Rheum Dis 2017; DOI: 10.1136/annrheumdis-2017-211472.