Dieta lekkostrawna – czego unikać? Produkty zalecane i przykładowy jadłospis

Dieta lekkostrawna (łatwostrawna) zalecana jest przy niektórych stanach chorobowych, po operacjach i w trakcie leczenia zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego. Z tego artykułu dowiesz się, komu zalecana jest dieta lekkostrawna, jakie są najważniejsze zasady tej diety i jak przyrządzać dania lekkostrawne. Sprawdź, jak przygotowywać potrawy lekkostrawne.

Komu zaleca się dietę lekkostrawną?

Dietę lekkostrawną stosuje się w celu odciążenia przewodu pokarmowego od wzmożonej pracy i zmniejszenia ilości czynników mogących podrażnić jego ściany. Dieta lekkostrawna znajduje swoje zastosowanie w wielu chorobach i dolegliwościach. Jedną z najbardziej popularnych są zakażenia infekcyjne, których przebiegowi towarzyszy gorączka. W przypadku, gdy jesteśmy przeziębieni lub np. walczymy z anginą czy zapaleniem płuc, to zastosowanie diety lekkostrawnej będzie bardzo pomocne. Priorytetem dla naszego organizmu jest przeznaczenie sił na walkę z niechcianym drobnoustrojem i dania lekkostrawne nie będą go dodatkowo obciążały. 

Ponadto dietę lekkostrawną zaleca się przy stanach zapalnych błony śluzowej jelit i żołądka, w wielu chorobach układu pokarmowego (np. choroba wrzodowa, przewlekłe zapalenie żołądka, zespół jelita drażliwego), po przebytych operacjach. Jest również chętnie stosowana w żywieniu osób starszych, których przewód pokarmowy nie jest tak sprawny, jak u młodego człowieka.

Na czym polega dieta łatwostrawna? 

Taki sposób żywienia ma sprzyjać łatwiejszemu przebiegowi trawienia pokarmu oraz ograniczeniu ryzyka podrażnienia błon śluzowych jelit i żołądka. Te efekty są możliwe do osiągnięcia poprzez trzymanie się kilku najważniejszych zasad. 

Jedną z nich jest jedzenie regularnych posiłków 4-6 razy dziennie. W przypadku spożywania pełnej kaloryczności w 1-2 dużych potrawach ilość treści pokarmowej będzie zbyt duża i obciąży narządy w układzie pokarmowym. Dodatkowo warto pamiętać o tym, by jadać w spokoju i bez pośpiechu. Dzięki temu prawidłowo rozdrobnimy pożywienie w jamie ustnej i zmniejszymy ilość połykanego powietrza, które mogłoby nasilić uczucie pełności i wzdęcia.

Jak komponować dania lekkostrawne?

Niezwykle istotne jest to, z jakich produktów komponujemy dania lekkostrawne. W tej diecie stosuje się zwykle takie, które nie zawierają dużej ilości błonnika pokarmowego. 

Przykładowo, zamiast ciemnego, pełnoziarnistego pieczywa żytniego zaleca się jasne, z mąk oczyszczonych (niekiedy zalecany jest także chleb graham). Podejmuje się również rezygnację z grubych kasz, takich jak gryczana, czy pęczak i stosuje się w zamian te drobniejsze – np. kaszę manną, jęczmienną. Owoce i warzywa zaleca się jadać w formie w pewien sposób przetworzonej – np. starte jabłko zamiast całego ze skórką, albo podduszona papryka zamiast świeżej. Jeśli nie chcesz samodzielnie przygotowywać potraw, wybierz np. catering dietetyczny. Warszawa to nie jedyne miasto, które oferuje takie usługi. 

Oferty dostępne są dla wielu polskich miast, sprawdź więc:

• catering dietetyczny Kraków;
• catering dietetyczny Poznań;
• catering dietetyczny Poznań;
• catering dietetyczny Szczecin.

Najważniejsze zasady diety lekkostrawnej. Czego unikać?

Stosowane produkty powinny mieć miękką konsystencję, bez twardych elementów, które mogłyby podrażnić ściany przewodu pokarmowego. Ta zasada jest łatwa do zapamiętania i umożliwia dokonywanie bardziej „intuicyjnych” decyzji odnośnie do tego, co będziemy mieć na talerzu. Dla przykładu – całe migdały nie są zalecane, ale płatki migdałowe, które mają delikatną strukturę, mogą być śmiało wykorzystywane w posiłkach.

Produkty wywołujące wzdęcia

Należy także wykluczyć z diety produkty, które są ciężkostrawne i mogą powodować wzdęcia. Mowa między innymi o roślinach strączkowych – szczególnie jeśli jadamy je w całości, bowiem różnorodne pasty, czy zupy, w których zblendowano strączki, będą nieco łatwiejsze do strawienia. Kapusta i grzyby również powinny być znacznie ograniczone z jadłospisu, ponieważ mogą wzdymać i zalegać w żołądku. Co więcej, dobrze jest przestrzegać zalecenia, by nie dodawać do posiłków ostrych przypraw, takich jak pieprz cayenne, czy ostra papryka. Intensywne w smaku dodatki, takie jak czosnek, cebula, musztarda, chrzan, także powinny być eliminowane na czas stosowania diety lekkostrawnej.

Produkty zalecane

Kategoria	Zalecane produkty
Warzywa	Marchew, zielona fasolka szparagowa, zielony groszek, cukinia, dynia, kabaczek, brokuły, kalafior, papryka, sałata, ogórek, pomidory
Owoce	Dojrzałe bez skórki i pestek – jabłka, gruszki, banany, kiwi, truskawki, maliny, jagody, borówki, winogrona, brzoskwinie
Białka	Chude mięso i wędliny (np. kurczak, indyk, królik), ryby (np. łosoś, tuńczyk, dorsz), jaja, tofu, chude sery, kiszone mleko
Pełnoziarniste produkty zbożowe	Chleb pełnoziarnisty, płatki owsiane, kasza gryczana, ryż biały i  brązowy, drobny makaron pełnoziarnisty, kuskus
Produkty mleczne	Jogurt naturalny, kefir, maślanka
Napoje	Woda, herbata ziołowa, napoje owocowe bez cukru

W diecie lekkostrawnej ważne jest, aby unikać ciężkostrawnych produktów, takich jak tłuste mięsa (np. wieprzowina), potrawy smażone w głębokim oleju, ostre sosy i przyprawy, a także słodycze i napoje gazowane. Zamiast tego, dieta powinna składać się z łatwo przyswajalnych produktów, takich jak warzywa, owoce, chude białka, pełnoziarniste produkty zbożowe i produkty mleczne. Należy unikać pokarmów zawierających duże ilości pestek, ponieważ mogą one być trudne do strawienia przez organizm. Ważne jest również, aby spożywać regularne posiłki w małych porcjach i pić dużo wody.

Tłuszcz w diecie lekkostrawnej

Niekiedy dieta lekkostrawna jest mylnie rozumiana jako sposób odżywiania, w którym nie stosuje się żadnych źródeł tłuszczu. Nie jest to zgodne z jej założeniami, jednak należy zwracać uwagę na to jakiego rodzaju tłuszcze używamy i w jakiej formie. Najkorzystniejszym wyborem będą oleje roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, albo olej z wiesiołka. Te rodzaje charakteryzują się właściwościami przeciwzapalnymi, dlatego będą pomocne na drodze do regeneracji organizmu. Warto je dodawać do już przygotowanych posiłków, aby nie stosować metody smażenia. 

Przykładowo, możemy dodać oliwę do startej marchewki, albo kilka kropel oleju lnianego do kaszy manny z duszonymi owocami. Aby uniknąć zbyt dużej ilości tłuszczu w diecie, co może być przyczyną wolniejszego trawienia i obciążenia przewodu pokarmowego, warto wybierać chudy nabiał (np. jogurty, twarogi, mleko) oraz chude gatunki mięs (np. wędzona pierś z indyka, kurczaka, chuda wołowina).

Należy pamiętać o tym, aby wyeliminować płyny o działaniu drażniącym błonę przewodu pokarmowego. Mowa o napojach alkoholowych, gazowanych, kawie oraz mocnej herbacie. Ponadto warto unikać spożywania pokarmów o bardzo wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze.

Jak przyrządzać potrawy na diecie lekkostrawnej?

Przy diecie lekkostrawnej niezwykle ważny jest rodzaj obróbki termicznej. Najlepszym pomysłem będzie zastosowanie gotowania w wodzie lub na parze, duszenia lub pieczenia w folii. Dzięki tym sposobom uzyskamy dania o miękkiej konsystencji bez konieczności wykorzystywania obfitego dodatku tłuszczu. Z kolei do technik, z których na czas diety lekkostrawnej warto zrezygnować, należy smażenie na tłuszczu, grillowanie, obsmażanie, zapiekanie (do chrupiącej skórki). Aby poprawić konsystencję niektórych dań, możemy zastosować techniki spulchniania – np. poprzez dodatek bułki namoczonej w wodzie, albo wykorzystanie piany ubitej z białek jaj. 

Aby pomóc sobie w zmniejszaniu ilości błonnika w potrawach warto pamiętać o obieraniu warzyw i owoców ze skórki, stosowaniu technik przecierania, duszenia, podgotowywania, czy pieczenia w folii.

Przykładowy jadłospis

Oto przykładowy jadłospis diety lekkostrawnej:

Posiłek	Dania
Śniadanie	Płatki owsiane z mlekiem i dojrzałym bananem, herbata ziołowa
Drugie śniadanie	Jogurt naturalny z borówkami, kanapka z jajkiem na miękko w koszulce
Obiad	Zupa krem z marchewki, filet z kurczaka, kasza gryczana, surówka z marchewki i jabłka
Podwieczorek	Tarta jaglana z owocami, herbata zielona
Kolacja	Sałatka z tuńczykiem i warzywami, pieczywo pełnoziarniste, sok pomarańczowy

Jak sprawić, aby dieta lekkostrawna była smaczna?

Eliminacja niektórych przypraw i dodatków o charakterystycznym smaku, a także znaczne zmniejszenie ilości bogatych w aromaty, świeżych warzyw i owoców, może sprawić, że dieta łatwostrawna będzie niesmaczna. Można to jednak zmienić! 

Kolorystyka na talerzu

Jednym ze sposobów na poprawę atrakcyjności dań lekkostrawnych jest urozmaicenie kolorystyki na swoim talerzu. Możemy uzyskać ten efekt poprzez zastosowanie różnorodnych produktów w naszych lekkostrawnych daniach. Przykładowo, do duszonej papryki (czerwień) z kurczakiem możemy dodać ugotowane ziemniaki (żółty) i posiekaną natkę pietruszki (zielony). Z kolei do kaszy manny na mleku warto dodać 1 lub 2 rodzaje podgotowanych albo przetartych owoców. Mogą być nimi np. truskawki (czerwony) i borówki (fioletowy). Kanapki, które są prostym w wykonaniu posiłkiem, również warto urozmaicać. Możemy posmarować je warzywną pastą, obłożyć obranym pomidorem i posypać natką pietruszki. Dzięki szerokiej gamie kolorów na talerzu chętnie będziemy jadać dania lekkostrawne, co jest szczególnie ważne wśród osób zmagających się ze zbyt małym apetytem przy niektórych jednostkach chorobowych.

Dodatkowo warto wykorzystywać dozwolone przyprawy, które nadadzą ciekawy smak każdej z naszych potraw. Należą do nich m.in. cynamon, wanilia, goździki, lubczyk, rozmaryn, zioła prowansalskie, majeranek, koperek i pietruszka. Niektóre z nich wykazują silne działanie przeciwzapalne i pomogą nam w prawidłowym trawieniu, dlatego warto o nich pamiętać w swojej kuchni. Możesz też oddać przygotowywanie jadłospisu i potraw w ręce profesjonalistów dzięki opcji „pudełkowa dieta indywidualna”. 

Niska podaż błonnika pokarmowego – zalety i zagrożenia

Aspektem, który warto podkreślić, jest to, że dieta lekkostrawna opiera się na ograniczeniu źródeł błonnika pokarmowego (np. pełnoziarnistych produktów zbożowych, skórek owoców, twardych i surowych warzyw, orzechów). Ta zasada ma swoje podłoże w działaniu tej substancji – zwiększa ona objętość treści pokarmowej, może wykazywać działanie podrażniające (szczególnie na błonę śluzową objętą zapaleniem) ze względu na swoją strukturę i spowalnia czas trawienia pokarmu. Za sprawą takiego działania nie jest pożądanym produktem w przypadku osób, których przewód pokarmowy musi być chwilowo odciążony.

Z drugiej jednak strony długotrwałe stosowanie niskobłonnikowej diety wiąże się z niekorzystnymi konsekwencjami. Pamiętajmy, że błonnik jest pożywką dla flory bakteryjnej w jelicie grubym i te drobnoustroje żywią się nim, a na drodze procesu fermentacji powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Te kwasy mają działanie przeciwzapalne i odżywiają się nimi komórki nabłonka jelita grubego, a przy niedoborze błonnika będzie ich znacznie mniejsza ilość. Kolejnym plusem tego składnika jest to, że pomaga on w regulacji poziomu glukozy i cholesterolu we krwi oraz sprzyja zmniejszaniu nadmiernego apetytu.

Czy dieta lekkostrawna pomaga w odchudzaniu?

Niektórym osobom dieta lekkostrawna kojarzy się z formą taktyki odchudzającej, lecz nie jest to jej założeniem. Proces redukcji masy ciała przebiega wtedy, gdy spożywamy mniej kilokalorii, niż potrzebujemy, a łatwostrawny sposób odżywiania opiera się nie na zmianie energetyczności jadłospisu, ale na modyfikacji stosowanych produktów, obróbki kulinarnej i regularności posiłków. Co więcej, w niektórych stanach, w czasie których zaleca się dietę łatwostrawną, nasze zapotrzebowanie kaloryczne jest większe – np. w stanach pooperacyjnych. W czasie, gdy nasz organizm zmaga się z chorobą lub potrzebuje czasu na odbudowę tkanek, restrykcje kaloryczne mogą spowolnić procesy regeneracyjne, wydłużyć okres leczenia oraz pogorszyć ogólne samopoczucie. Pamiętajmy więc, że dieta łatwostrawna nie jest jednoznaczna z dietą odchudzającą. Jej wpływ na naszą masę ciała zależy przede wszystkim od tego, ile będzie wynosiła nasza dzienna podaż kilokalorii.

Jak długo stosować dietę lekkostrawną?

Dieta lekkostrawna jest zwykle zalecana przez lekarza z uwagi na ostry stan chorobowy, stan pooperacyjny lub przewlekłe zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego. Od naszego specjalisty powinniśmy uzyskać informację odnośnie do tego, jak długo mamy stosować dietę lekkostrawną. Z uwagi na fakt, że wiąże się ona z kilkoma wadami, nie należy jej stosować zbyt długo (o ile nasze zdrowie pozwala na powrót do normalnego sposobu odżywiania). Ryzyko, z jakim wiąże się stałe stosowanie diety lekkostrawnej to zbyt mała podaż błonnika pokarmowego, która negatywnie wpłynie na naszą florę jelitową i stan odżywienia komórek nabłonka jelita grubego.

Ryzyko niedoborów

Drugim aspektem jest znaczne obniżenie ilości surowych warzyw i owoców w jadłospisie – konsekwencją mogą być niedobory składników rozpadających się pod wpływem obróbki termicznej (np. kwasu foliowego, witaminy C). Ponadto niektóre z wykluczanych grup produktów są źródłami ważnych dla zdrowia mikroskładników – np. pełnoziarniste produkty zbożowe i orzechy są bardzo dobrym źródłem magnezu oraz witamin z grupy B. Z tego względu, gdy mamy już możliwości zdrowotne pozwalające na powrót do normalnej diety, to warto się na tę zmianę zdecydować, a następnie stopniowo zwiększać ilość błonnika, pełnoziarnistych zbóż oraz świeżych warzyw i owoców.

Dieta i produkty lekkostrawne – podsumowanie

Wiesz już, na czym polega dieta łatwostrawna. Dieta lekkostrawna jest zdrową alternatywą dla osób z problemami trawiennymi oraz dla osób, które chcą zadbać o swoje zdrowie i samopoczucie. Wskazuje ona na spożywanie lekkostrawnych białek, warzyw, owoców oraz kasz, a także unikanie tłustych, ciężkostrawnych potraw. Ważne jest również spożywanie posiłków w małych porcjach i regularność ich spożywania. Dieta lekkostrawna jest wskazana jako pomoc w łagodzeniu objawów trudności trawienia i poprawie kondycji organizmu.

Najczęściej zadawane pytania

Czy dieta lekkostrawna pomaga w odchudzaniu?

Dieta lekkostrawna może pomóc w utracie wagi, ponieważ składa się z lekkostrawnych produktów, które są bogate w składniki odżywcze i błonnik, a jednocześnie niskokaloryczne.

Czy dieta lekkostrawna jest odpowiednia dla osób starszych?

Tak, dieta lekkostrawna jest odpowiednia dla osób starszych, ponieważ składa się z lekkostrawnych i łatwo przyswajalnych produktów, które mogą pomóc w poprawie trawienia.

Jakie są źródła białka w diecie lekkostrawnej?

Najlepszymi źródłami lekkostrawnych białek w diecie lekkostrawnej są produkty roślinne, takie jak tofu, quinoa oraz ryby i chude mięso, takie jak piersi z kurczaka czy indyka.