Dieta lekkostrawna – dla kogo? Jak jej przestrzegać?

Autorka artykułu: dietetyczka Joanna Marciszewska

Dieta lekkostrawna (łatwostrawna) zalecana jest przy niektórych stanach chorobowych, po operacjach i w trakcie leczenia zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego. Z tego artykułu dowiesz się komu zalecana jest dieta lekkostrawna, jakie są najważniejsze zasady tej diety i jak przyrządzać dania lekkostrawne.

Spis treści:

• Kto powinien stosować dietę lekkostrawną?
• Najważniejsze zasady diety lekkostrawnej
• Jak przyrządzać potrawy na diecie lekkostrawnej?
• Jak sprawić, aby dieta lekkostrawna była smaczna?
• Niska podaż błonnika pokarmowego – zalety i zagrożenia
• Czy ta dieta lekkostrawna pomaga w odchudzaniu?
• Jak długo stosować dietę lekkostrawną?

Kto powinien stosować dietę lekkostrawną?

Dietę lekkostrawną stosuje się w celu odciążenia przewodu pokarmowego od wzmożonej pracy oraz zmniejszenia ilości czynników mogących podrażnić jego ściany. Dieta lekkostrawna znajduje swoje zastosowanie w wielu chorobach. Jedną z najbardziej popularnych są zakażenia infekcyjne, których przebiegowi towarzyszy gorączka. W przypadku, gdy jesteśmy przeziębieni lub np. walczymy z anginą, czy zapaleniem płuc, to zastosowanie diety lekkostrawnej będzie bardzo pomocne. Priorytetem dla naszego organizmu jest przeznaczenie sił na walkę z niechcianym drobnoustrojem i dania lekkostrawne nie będą go dodatkowo obciążały. Ponadto dietę lekkostrawną zaleca się przy stanach zapalnych błony śluzowej jelit i żołądka, w wielu chorobach układu pokarmowego (np. choroba wrzodowa, przewlekłe zapalenie żołądka), po przebytych operacjach. Jest również chętnie stosowana w żywieniu osób starszych, których przewód pokarmowy nie jest tak sprawny jak u młodego człowieka.

Najważniejsze zasady diety lekkostrawnej

Taki sposób żywienia ma sprzyjać łatwiejszemu przebiegowi trawienia pokarmu oraz ograniczeniu ryzyka podrażnienia błon śluzowych jelit i żołądka. Te efekty są możliwe do osiągnięcia poprzez trzymanie się kilku najważniejszych zasad. Jedną z nich jest jadanie regularnych posiłków 4-6 razy dziennie. W przypadku spożywania pełnej kaloryczności w 1-2 dużych potrawach, ilość treści pokarmowej będzie zbyt duża i obciąży narządy w układzie pokarmowym. Dodatkowo warto pamiętać o tym, by jadać w spokoju i bez pośpiechu. Dzięki temu prawidłowo rozdrobnimy pożywienie w jamie ustnej i zmniejszymy ilość połykanego powietrza, które mogłoby nasilić uczucie pełności oraz wzdęcia.

Niezwykle istotne jest to, z jakich produktów komponujemy dania lekkostrawne. W tej diecie stosuje się zwykle takie, które nie zawierają dużej ilości błonnika pokarmowego. Przykładowo, zamiast ciemnego, pełnoziarnistego pieczywa żytniego zaleca się jasne, z mąk oczyszczonych (niekiedy zalecany jest także chleb graham). Podejmuje się również rezygnację z grubych kasz, takich jak gryczana, czy pęczak i stosuje się w zamian te drobniejsze – np. kaszę manną, jęczmienną. Owoce i warzywa zaleca się jadać w formie w pewien sposób przetworzonej – np. starte jabłko zamiast całego ze skórką, albo podduszona papryka zamiast świeżej.

Stosowane produkty powinny mieć miękką konsystencję, bez twardych elementów, które mogłyby podrażnić ściany przewodu pokarmowego. Ta zasada jest łatwa do zapamiętania i umożliwia dokonywanie bardziej „intuicyjnych” decyzji odnośnie tego, co będziemy mieć na talerzu. Dla przykładu – całe migdały nie są zalecane, ale płatki migdałowe, które mają delikatną strukturę mogą być śmiało wykorzystywane w posiłkach.

Należy także wykluczyć z diety produkty, które są ciężkostrawne i mogą powodować wzdęcia. Mowa między innymi o roślinach strączkowych – szczególnie jeśli jadamy je w całości, bowiem różnorodne pasty, czy zupy, w których zblendowano strączki będą nieco łatwiejsze do trawienia. Kapusta oraz grzyby również powinny być znacznie ograniczone z jadłospisu. Co więcej, dobrze jest przestrzegać zalecenia, by nie dodawać do posiłków ostrych przypraw, takich jak pieprz cayenne, czy ostra papryka. Intensywne w smaku dodatki, takie jak czosnek, cebula, musztarda, chrzan, także powinny być eliminowane na czas stosowania diety lekkostrawnej.

Niekiedy dieta lekkostrawna jest mylnie rozumiana jako sposób odżywiania, w którym nie stosuje się żadnych źródeł tłuszczu. Nie jest to zgodne z jej założeniami, jednak należy zwracać uwagę na to jakiego rodzaju tłuszcze używamy i w jakiej formie. Najbardziej korzystnym wyborem będą oleje roślinne, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, albo olej z wiesiołka. Te rodzaje charakteryzują się właściwościami przeciwzapalnymi, dlatego będą pomocne na drodze do regeneracji organizmu. Warto je dodawać do już przygotowanych posiłków, aby nie stosować metody smażenia. Przykładowo, możemy dodać oliwę do startej marchewki, albo kilka kropel oleju lnianego do kaszy manny z duszonymi owocami. Aby uniknąć zbyt dużej ilości tłuszczu w diecie, co może być przyczyną wolniejszego trawienia i obciążenia przewodu pokarmowego, warto wybierać chudy nabiał (np. jogurty, twarogi, mleko) oraz chude gatunki mięs (np. piersi z indyka, kurczaka, chuda wołowina).

Należy pamiętać o tym, aby wyeliminować płyny o działaniu drażniącym błonę przewodu pokarmowego. Mowa o napojach alkoholowych, gazowanych, kawie oraz mocnej herbacie. Ponadto warto unikać spożywania pokarmów o bardzo wysokiej lub bardzo niskiej temperaturze.

Jak przyrządzać potrawy na diecie lekkostrawnej?

Przy diecie lekkostrawnej niezwykle ważny jest rodzaj obróbki termicznej. Najlepszym pomysłem będzie zastosowanie gotowania w wodzie lub na parze, duszenia lub pieczenia w folii. Dzięki tym sposobom uzyskamy dania o miękkiej konsystencji bez konieczności wykorzystywania obfitego dodatku tłuszczu. Z kolei do technik, z których na czas diety lekkostrawnej warto zrezygnować, należy smażenie na tłuszczu, grillowanie, obsmażanie, zapiekanie (do chrupiącej skórki). Aby poprawić konsystencję niektórych dań możemy zastosować techniki spulchniania – np. poprzez dodatek bułki namoczonej w wodzie, albo wykorzystanie piany ubitej z białek jaj. Niektóre sosy i zupy możemy zagęszczać zawiesinami z mąki lub żółtkami. Aby pomóc sobie w zmniejszaniu ilości błonnika w potrawach warto pamiętać o obieraniu warzyw i owoców ze skórki, stosowaniu technik przecierania, duszenia, podgotowywania, czy pieczenia w folii.

Jak sprawić, aby dieta lekkostrawna była smaczna?

Eliminacja niektórych przypraw i dodatków o charakterystycznym smaku, a także znaczne zmniejszenie ilości bogatych w aromaty, świeżych warzyw i owoców, może sprawić, że dieta łatwostrawna będzie niesmaczna. Można to jednak zmienić! Jednym ze sposobów na poprawę atrakcyjności dań lekkostrawnych jest urozmaicenie kolorystyki na swoim talerzu. Możemy uzyskać ten efekt poprzez zastosowanie różnorodnych produktów w naszych lekkostrawnych daniach. Przykładowo, do duszonej papryki (czerwień) z kurczakiem możemy dodać gotowane ziemniaki (żółty) i posiekaną natkę pietruszki (zielony). Z kolei do kaszy manny na mleku warto dodać 1 lub 2 rodzaje podgotowanych, albo przetartych owoców. Mogą być nimi np. truskawki (czerwony) i borówki (fioletowy). Kanapki, które są prostym w wykonaniu posiłkiem, również warto urozmaicać. Możemy posmarować je warzywną pastą, obłożyć obranym pomidorem i posypać natką pietruszki. Dzięki szerokiej gamie kolorów na talerzu, chętnie będziemy jadać dania lekkostrawne, co jest szczególnie ważne wśród osób zmagających się ze zbyt małym apetytem przy niektórych jednostkach chorobowych.

Dodatkowo warto jest wykorzystywać dozwolone przyprawy, które nadadzą ciekawy smak każdej z naszych potraw. Należą do nich m.in. cynamon, wanilia, goździki, lubczyk, rozmaryn, zioła prowansalskie, majeranek, koperek oraz pietruszka. Niektóre z nich wykazują silne działanie przeciwzapalne i pomogą nam w prawidłowym trawieniu, dlatego warto o nich pamiętać w swojej kuchni.

Niska podaż błonnika pokarmowego – zalety i zagrożenia

Aspektem, który warto podkreślić jest to, że dieta lekkostrawna opiera się na ograniczeniu źródeł błonnika pokarmowego (np. pełnoziarnistych produktów zbożowych, skórek owoców, twardych i surowych warzyw, orzechów). Ta zasada ma swoje podłoże w działaniu tej substancji – bowiem zwiększa ona objętość treści pokarmowej, może wykazywać działanie podrażniające (szczególnie na błonę śluzową objętą zapaleniem) ze względu na swoją strukturę i spowalnia czas trawienia pokarmu. Za sprawą takiego działania nie jest pożądanym produktem w przypadku osób, których przewód pokarmowy musi być chwilowo odciążony.

Z drugiej jednak strony długotrwałe stosowanie niskobłonnikowej diety wiąże się z niekorzystnymi konsekwencjami. Pamiętajmy, że błonnik jest pożywką dla flory bakteryjnej w jelicie grubym i te drobnoustroje żywią się nim, a na drodze procesu fermentacji powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Te kwasy mają działanie przeciwzapalne i odżywiają się nimi komórki nabłonka jelita grubego, a przy niedoborze błonnika będzie ich znacznie mniejsza ilość. Kolejnym plusem tego składnika jest to, że pomaga on w regulacji poziomu glukozy i cholesterolu we krwi oraz sprzyja zmniejszaniu nadmiernego apetytu.

Czy dieta lekkostrawna pomaga w odchudzaniu?

Niektórym dieta lekkostrawna kojarzy się z formą taktyki odchudzającej, lecz nie jest to jej założeniem. Proces redukcji masy ciała przebiega wtedy, gdy spożywamy mniej kilokalorii niż potrzebujemy, a łatwostrawny sposób odżywiania opiera się nie na zmianie energetyczności jadłospisu, ale na modyfikacji stosowanych produktów, obróbki kulinarnej i regularności posiłków. Co więcej, w niektórych stanach, w czasie których zaleca się dietę łatwostrawną, nasze zapotrzebowanie kaloryczne jest większe – np. w stanach pooperacyjnych. W czasie, gdy nasz organizm zmaga się z chorobą lub potrzebuje czasu na odbudowę tkanek, restrykcje kaloryczne mogą spowolnić procesy regeneracyjne, wydłużyć okres leczenia oraz pogorszyć ogólne samopoczucie. Pamiętajmy więc, że dieta łatwostrawna nie jest jednoznaczna z dietą odchudzającą. Jej wpływ na naszą masę ciała zależy przede wszystkim od tego ile będzie wynosiła nasza dzienna podaż kilokalorii.

Jak długo stosować dietę lekkostrawną?

Dieta lekkostrawna jest zwykle zalecana przez lekarza z uwagi na ostry stan chorobowy, stan pooperacyjny lub przewlekłe zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego. Od naszego specjalisty powinniśmy uzyskać informację odnośnie tego, jak długo mamy stosować dietę lekkostrawną. Z uwagi na fakt, że wiąże się ona z kilkoma wadami, nie należy jej stosować zbyt długo (o ile nasze zdrowie pozwala na powrót do normalnego sposobu odżywiania). Ryzyko, z jakim wiąże się stałe stosowanie diety lekkostrawnej to zbyt mała podaż błonnika pokarmowego, która negatywnie wpłynie na naszą florę jelitową i stan odżywienia komórek nabłonka jelita grubego. Drugim aspektem jest znaczne obniżenie ilości surowych warzyw i owoców w jadłospisie – konsekwencją mogą być niedobory składników rozpadających się pod wpływem obróbki termicznej (np. kwasu foliowego, witaminy C). Ponadto niektóre z wykluczanych grup produktów są cennymi źródłami ważnych dla zdrowia mikroskładników – np. pełnoziarniste produkty zbożowe i orzechy są bardzo dobrym źródłem magnezu oraz witamin z grupy B. Z tego względu, gdy mamy już możliwości zdrowotne pozwalające na powrót do normalnej diety, to warto się na tę zmianę zdecydować, a następnie stopniowo zwiększać ilość błonnika, pełnoziarnistych zbóż oraz świeżych warzyw i owoców.

Popularne wpisy na blogu:

Zdrowie po męsku – dieta i badania kontrolne dla każdego mężczyzny
Dieta Dukana, detoksy, dieta Sirtfood – czy warto je stosować? Modne diety okiem dietetyka
Przepis na placki na słodko z jarmużem i truskawkami – dieta sirtfood – Kuchnia Dietly
Dieta SIRT przepisy słodkie i wytrawne
Na czym polega dieta Adele? Jak działa dieta SIRT (sirtfood)?
Produkty wysokobiałkowe – najbogatsze źródła białka
Jaką dietę pudełkową wybrałyby bohaterki filmowe?
Jak zmieniał się kobiecy ideał w ostatnim stuleciu?
Prawidłowa masa ciała – jakie ma znaczenie dla zdrowia psychofizycznego kobiet?
Dieta dla urody – popraw kondycję swojej skóry
Jak nie podjadać wieczorami i nie tylko – 5 skutecznych sposobów
Jesteś sową czy skowronkiem? Sprawdź, jak zegar biologiczny wpływa na nasz tryb dnia.
Dieta dla poprawy kondycji włosów i paznokci
Uniwersalna lista zakupów – na co zwracać uwagę?
Jakie suplementy na redukcję masy ciała są skuteczne? O kapsaicynie, zielonej kawie i herbacie, CLA, wapniu i johimbinie. | część 2