Zespół jelita drażliwego – dieta low FODMAP dla cierpiących na IBS. Poznaj jej zasady! 

Zespół jelita drażliwego – dieta, która może pomóc w uporaniu się z objawami tego nieprzyjemnego schorzenia, nazywana jest low FODMAP. Jeżeli i ty, podobnie jak przeszło 3,8% ludności borykasz się z IBS, zapoznaj się z zasadami leczniczego sposobu żywienia.

• Zespół jelita drażliwego to schorzenie dotykające wielu osób na całym świecie; powoduje liczne, dokuczliwe objawy, jak biegunka lub zaparcie, silny ból brzucha, niestrawność i wzdęcia.
• Jednym ze sposobów leczenia zespołu jelita drażliwego jest wprowadzenie odpowiedniej diety takiej jak low FODMAP. 
• FODMAP to skrót od „fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polyols”, czyli fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i alkohole wielowodorotlenowe – w skrócie, są to produkty, które zwiększają fermentację w jelitach i prowadzą m.in. do problemów ze strony układu pokarmowego.
• Dieta low FODMAP, chociaż nie może być stosowana przez całe życie, pomaga uporać się z większością symptomów IBS (zespołu jelita drażliwego).
• Istnieją trzy etapy diety low FODMAP: pierwszy polega na całkowitej rezygnacji z produktów o wysokiej zawartości FODMAP; kolejne pozwalają na powolne poszerzanie diety o składniki high FODMAP.
• Posiłki na diecie low FODMAP wymagają sporego zaangażowania; początkowo warto skorzystać z usług cateringu dietetycznego.
• Przed wprowadzeniem diety low FODMAP należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, który pomoże w ustaleniu odpowiednio dopasowanego jadłospisu. 

Czym jest zespół jelita drażliwego? 

Zespół jelita drażliwego lub IBS (z ang. Irritable Bowel Syndrome) to przewlekła choroba przewodu pokarmowego. Dochodzi przy niej do zaburzenia pracy jelit. Szacuje się, że na IBS choruje ok. 3,8 % ludzi na świecie, przez co uważa się je za jedno z najpowszechniejszych schorzeń układu pokarmowego. Co ciekawe, według wielu specjalistów, znacząca liczba przypadków nigdy nie zostaje zdiagnozowana i to pomimo uporczywych objawów choroby. 

Można wyróżnić cztery postacie zespołu jelita drażliwego: 

• IBS z dominującymi zaparciami;
• IBS z dominującymi biegunkami;
• IBS z taką samą lub zbliżoną częstością biegunek i zaparć;
• IBS w postaci nieklasyfikowanej nie pasuje do żadnego z powyższych typów. 

Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są do końca rozpoznane. Do najczęściej wymienianych, możliwych powodów jego występowania, zalicza się m.in.: 

• przemijający lub przewlekły stan zapalny; 
• czynniki psychologiczne silny stres, zaburzenia psychiczne; 
• uwarunkowania genetyczne; 
• zaburzenia mikrobioty jelitowej; 
• przebyta infekcja żołądkowo-jelitowa;
• czynniki dietetyczne. 

Objawy IBS

Objawy zespołu jelita drażliwego mogą być bardzo różne. Większość bywa jednak wyjątkowo dokuczliwa. Należą do nich m.in.:

• wzdęcia; 
• odbijanie;
• zmiana wyglądu stolca; 
• skurczowy ból brzucha, występujący najczęściej w lewym podbrzuszu; 
• pieczenie w nadbrzuszu;
• zmiany w częstości wypróżnień; 
• wymioty; 
• uczucie sytości po posiłku oraz zalegania jedzenia w żołądku; 
• obecność śluzu w stolcu;
• częstomocz i parcie na pęcherz; 
• zaburzenia miesiączkowania. 

Dodatkowo w przypadku IBS mogą pojawić się bóle głowy i pleców, zmęczenie oraz senność. 

Na czym polega dieta dla chorujących na IBS?

Za twórców diety dla chorujących na zespół drażliwego jelita uważa się naukowców z Monash University w Melbourne, w Australii. Badania przez nich przeprowadzone wykazały, że węglowodany, które łatwo fermentują, słabo się wchłaniają oraz posiadają wysokie ciśnienie osmotyczne (są to m.in. laktoza, fruktoza, fruktany i niektóre sztuczne środki słodzące) nasilają objawy zespołu drażliwego jelita. Sposobem na powstrzymanie uciążliwych symptomów jest wyeliminowanie z jadłospisu pewnych produktów. Dieta, która ma im zapobiec, nazywana jest dietą low FODMAP (ang  fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polyols), czyli fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i alkohole wielowodorotlenowe.

Produkty bogate w FODMAP są trawione w jelitach, bez zmiany składu. Mają one działanie osmotyczne: powoduje ono, że w jelicie gromadzą się płyny, co przyspiesza perystaltykę. Po przedostaniu się do jelita grubego produkty ulegają fermentacji bakteryjnej. Powoduje to produkcję wodoru i dwutlenku węgla, a po pewnym czasie siarkowodoru oraz metanu to one są odpowiedzialne za wzdęcia, ból brzucha, biegunki albo zaparcia. Sposób żywienia low FODMAP ma przeciwdziałać tym objawom. Co ciekawe, jest to również dieta dla osób z Hashimoto oczywiście z pewnymi modyfikacjami.

Jednocześnie, jak podkreślają naukowcy, tego sposobu żywienia nie można stosować przez całe życie. Dieta składa się z trzech etapów: 

• Pierwszy etap – polega na eliminacji produktów zawierających duże ilości produktów FODMAP oraz zastąpieniem ich tymi, które mają ich mało. W miarę jak symptomy zespołu jelita drażliwego zaczną ustępować, można przejść do drugiego etapu. 
• Drugi etap – podczas niego następuje poszerzanie diety o więcej produktów zawierających FODMAP. 
• Trzeci etap – polega na dopasowaniu diety, która wyeliminuje produkty wywołujące symptomy IBS. 

Co należy jeść przy zespole jelita drażliwego? 

W przypadku zespołu jelita drażliwego dieta obejmuje kilka grup produktów. Przed rozpoczęciem diety low FODMAP ważne jest zapoznanie się z listą produktów, które załagodzą objawy IBS. Należą do nich m.in.: 

• Warzywa: marchewki, cukinie, bakłażany, młode ziemniaki, pomidory, ogórki, papryka, pędy i kiełki bambusa, szczypiorek, papryka, kapusta chińska (pak choi), seler, sałata, szpinak, pasternak, dynia i kabaczek, ciecierzyca w puszce. 
• Owoce: banany, kiwi, winogrona, grejpfruty, pomarańcze, mandarynki, cytryny, limonki, melony, ananasy, marakuje, jagody, truskawki, maliny. 
• Produkty mleczne: mleko (migdałowe, ryżowe, lub bez laktozy), sery (szwajcarski, cheddar, mozzarella, parmezan, brie, camembert) i jogurty bez laktozy, masło, margaryna.  
• Produkty zbożowe: mąka (orkiszowa, owsiana), płatki (ryżowe, owsiane), bezglutenowy makaron, ryż, komosa ryżowa, gryka, bezglutenowe pieczywo.
• Orzechy i nasiona: orzechy pekan, włoskie, makadamia, orzeszki ziemne, piniowe, ziarna sezamu, nasiona słonecznika, pestki dyni, migdały. 
• Źródła białka: mięso, ryby, tofu, jajka.
• Słodziki: cukier, syrop klonowy, stewia, aspartam, sukraloza. 

Czego unikać na diecie low FODMAP? 

W trakcie trwania diety low FODMAP, szczególnie podczas pierwszego etapu, bardzo ważna jest eliminacja niektórych produktów. Do składników z dużą zawartością FODMAP należą: 

• Warzywa: cebula, czosnek, por, brokuły, brukselki, kalafiory, patisony, kapusta, koper włoski, karczochy, groszek zielony, soczewica, szparagi, ćwikłowe buraki, grzyby, soja, fasola.
• Owoce: śliwki, morele, brzoskwinie, gruszki, nektarynki, jabłka, mango, arbuzy, awokado, wiśnie, liczi, suszone owoce, owoce z puszki, owocowe soki.
• Produkty mleczne: mleko (krowie, kozie, owcze, sojowe), mleko skondensowane, mleczne lody, kwaśna śmietana, bita śmietana, maślanka, jogurty, miękkie sery (ricotta, mascarpone). 
• Produkty zbożowe: pieczywo pszenne i żytnie, pszenne i żytnie makarony, płatki pszenne. 
• Orzechy i nasiona: orzechy nerkowca, pistacje. 
• Źródła białka: nasiona roślin strączkowych (np. fasola, soja). 
• Słodziki: miód, mannitol, ksylitol, sorbitol, syrop glukozowo-fruktozowy i kukurydziany. 

Przykładowy jadłospis na IBS

Dla osób z zespołem jelita drażliwego dieta może wydawać się nieco skomplikowana, a przygotowanie poszczególnych posiłków mocno angażujące czas i energię. Zachęcamy do skorzystania z usług cateringu dietetycznego, choć zapewne z czasem na pewno będzie o wiele łatwiej przygotować ci pełnowartościowe posiłki samodzielnie. Przykładowy jadłospis na diecie low FODMAP może prezentować się następująco:

• Śniadanie: płatki owsiane na mleku migdałowym (warto dodać do nich jagody lub inne owoce).
• Drugie śniadanie: sałatka z jajkami, pomidorkami cherry i sałatą, chleb gryczany z odrobiną masła. 
• Obiad: kurczak w sosie (np. z pomidorów), komosa ryżowa, prażony słonecznik, surówka z marchewki i selera naciowego. duszony 
• Podwieczorek: smoothie z bananem, truskawkami i mlekiem migdałowym.
• Kolacja: omlet z pomidorami, papryką i mozzarellą. 

Dieta FODMAP – podsumowanie

Dieta low FODMAP nie może być stosowana przez całe życie. Jednocześnie jednak nie musi w większości przypadków daje ona bowiem bardzo pozytywne efekty. Po pewnym czasie osoby chorujący na IBS mogą cieszyć się z mniej uciążliwych objawów lub obserwować ich niemal całkowity zanik.

Za jedną z wad diety low FODMAP można uznać konieczność sporego zaangażowania w przygotowywanie posiłków. Jeżeli nie masz czasu na gotowanie, skorzystaj z usług cateringu dietetycznego. Dzięki niemu odpowiednio zbilansowane i smaczne posiłki zostaną dostarczone prosto pod twoje drzwi. Skorzystaj z wyszukiwarki Dietly, aby znaleźć usługi blisko twojego miejsca zamieszkania. Sprawdź m.in.: 

• catering dietetyczny Warszawa; 
• catering dietetyczny Łódź;
• catering dietetyczny Gdynia.