Jakie badania warto wykonać? Lista badań dla mężczyzn po 50 r.ż.

Autorka artykułu: dietetyk Joanna Marciszewska

Po 50 roku życia przychodzi czas, w którym zaczynamy się zastanawiać nad tym, co możemy zrobić, aby dłużej żyć w zdrowiu. Zainteresowanie badaniami kontrolnymi, które są niezwykle ważnym elementem profilaktyki wielu chorób, zwykle wzrasta w tym okresie, z uwagi na większą świadomość ewentualnych zdrowotnych zagrożeń. Przedstawiamy listę badań dla mężczyzn po 50 r. ż.

Które badania są zalecane i o których warto pamiętać? Lista badań dla mężczyzn

Przede wszystkim powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że większość chorób wykrytych we wczesnym stadium może być leczona znacznie efektywniej, niż gdy zostaną zdiagnozowane już na zaawansowanym etapie rozwoju.

Jednym z przykładów jest nowotwór jąder, którego ważnym elementem profilaktyki jest comiesięczne samobadanie jąder. Dodatkowo warto raz na 3 lata udać się do lekarza, aby przeprowadził on badanie palpacyjne tego narządu.

Po 50 roku życia znacznie wzrasta zagrożenie wystąpienia raka prostaty, dlatego jest to czas, w którym nasze regularne badania kontrolne powinny być rozszerzone o badanie proktologiczne (per rectum). Zaleca się utrzymywanie częstotliwości wykonywania go raz na 1-2 lata. Pomimo, że na początku możemy czuć się niekomfortowo, to zachęcamy do podjęcia się tego badania, ponieważ jest wyjątkowo pomocne w wykrywaniu zmian, które niekiedy świadczą o raku prostaty, odbytu, czy jelita grubego. Może je wykonać lekarz rodzinny, urolog lub proktolog. My nie musimy się specjalnie przygotowywać, a samo badanie jest niemalże bezbolesne i krótkie. Wraz z lekarzem warto również omówić kwestię badania poziomu antygenu PSA, które również stosowane jest jako element profilaktyki raka prostaty.

Jakie badanie?	Opis
SAMOBADANIE JĄDER 1x w miesiącu	Jest to najprostsza metoda diagnostyczna, która jest bezbolesna, bezpłatna i możliwa do samodzielnego wykonania. Wprowadzenie nawyku comiesięcznego wykonywania takiego samobadania pomaga w stałym kontrolowaniu swojego zdrowia. Dzięki takiej samodzielnej obserwacji możliwe jest wczesne zauważenie ewentualnych zmian w budowie jąder, co znacznie zwiększa szanse na wyleczenie w przypadku pojawienia się zmian rakowych.  W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek zmian lub wystąpienia dolegliwości bólowych, należy skontaktować się z lekarzem POZ lub urologiem w celu wykonania badania USG jąder lub innych dodatkowych badań diagnostycznych. Zaleca się również, aby raz na 3 lata udać się do lekarza, aby to on przeprowadził palpacyjne badanie jąder, nawet jeśli nie dostrzegamy żadnych zmian.
BADANIE PROKTOLOGICZNE (per rectum) 1x na 1-2 lata	To badanie wykonuje się w celu oceny budowy gruczołu krokowego. Jest niezwykle pomocne przy profilaktyce raka prostaty, odbytu i jelita grubego. Co ważne, badanie per rectum pozwala na wykrycie raka prostaty we wczesnym stadium, co znacznie zwiększa szansę na wyleczenie. Do tego badania nie jest konieczne specjalne przygotowanie. Jest ono bezbolesne i bardzo krótkie. Coraz więcej mężczyzn decyduje się na regularne wykonywanie badania per rectum, ponieważ pomimo początkowej niechęci, świadomość tego, jak bardzo może ono pomóc na tle zdrowotnym pomaga w podjęciu decyzji o tej ważnej profilaktyce. Wykonanie badania ułatwia fakt, że może być ono przeprowadzone przez lekarza rodzinnego. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): Wizyta u proktologa: około 150 – 200 zł
Oznaczenie antygenu PSA 1 x w roku (lub zgodnie z zaleceniami lekarza)	Poziom antygenu PSA oznaczany jest z badania krwi i jest jednym z elementów profilaktycznych badań w kierunku raka prostaty, którego ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Około 80% osób zmagających się z tą chorobą ma podwyższone stężenie PSA, co oznacza, że jego prawidłowy wynik nie jest jednoznaczny z pełnią zdrowia i z tego powodu warto dodatkowo wykonywać regularnie badanie proktologiczne. Regularność przeprowadzania tego pomiaru dobrze jest omówić ze swoim lekarzem, z uwzględnieniem czynników ryzyka, które nas dotyczą. Warto pamiętać również o tym, że zbyt wysoki poziom PSA występuje także u 25% zdrowych mężczyzn, dlatego w przypadku takich niepokojących wartości należy wykonać dodatkowe badania. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 28-38 zł

Każdego roku dobrze jest planować podjęcie się rutynowej kontroli swojego zdrowia – wystarczy, że wygospodarujemy jeden poranek w roku na badanie krwi i USG jamy brzusznej, a w wolne popołudnia po pracy możemy odbyć pozostałe badania. Gdy udamy się na pobieranie krwi, to dobrze jest zdecydować się na sprawdzenie: morfologii krwi, glukozy na czczo oraz lipidogramu (cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy).

Badanie	Opis
MORFOLOGIA KRWI   1x w roku	To badanie jest łatwo dostępne dla każdego z nas – lekarz rodzinny może dać nam na nie skierowanie, a jeśli wolimy zrobić je na własną rękę, to jego cena nas pozytywnie zaskoczy. Morfologia krwi pomaga we wczesnym wykryciu niektórych chorób, w tym tych związanych z przebiegiem stanu zapalnego, białaczki, czy anemii. Z wyniku morfologii krwi obwodowej możemy dowiedzieć się m.in. tego, czy nasza krew zawiera odpowiednią liczbę białych i czerwonych krwinek, czy jest wystarczająco bogata w hemoglobinę oraz czy erytrocyty mają prawidłową budowę. Z uwagi na ogólnodostępność tego badania i bardzo niewielką cenę w przypadku wykonywania go w prywatnych przychodniach, warto zadbać o swoje zdrowie i wprowadzić je do swojego corocznego pakietu badań. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 10 zł
GLUKOZA NA CZCZO   1x w roku	Pomiar glikemii na czczo jest jednym z najważniejszych elementów niezbędnych do wczesnego wykrywania zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dzięki szybkiemu zauważeniu nieprawidłowego wyniku, możliwa jest szybka reakcja, która poprawi nasze szanse na zapobieżenie lub zahamowanie rozwoju cukrzycy. W dodatku skierowanie na to badanie bez problemu uzyskamy u lekarza rodzinnego, a przy wykonywaniu go w prywatnych laboratoriach zapłacimy za nie naprawdę niewielką kwotę. Osoby, u których występuje stan przedcukrzycowy (ich poziom glukozy na czczo mieści się w zakresie 100-125 mg/dl)  lub cierpią na cukrzycę powinny wykonywać kolejne badania w częstotliwości indywidualnie zaleconej przez lekarza.   Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 7-10 zł
BADANIE OGÓLNE MOCZU   1 x w roku	Badanie moczu jest bezinwazyjne i wymaga jedynie prawidłowego zebrania próbki moczu oraz dostarczenia jej do laboratorium. Lekarz rodzinny może dać nam na nie skierowanie, a opłaty za jego wykonanie w prywatnych placówkach są bardzo niewielkie. Warto o nim pamiętać, ponieważ regularne wykonywanie tego badania pozwala na wczesne zauważenie wielu nieprawidłowości, takich jak cukrzyca, uszkodzenie nerek, zaburzenie funkcjonowanie wątroby, czy infekcje dróg moczowych.   Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 10 zł
LIPIDOGRAM   (cholesterol całkowity, cholesterol LDL i HDL, trójglicerydy)   1x na rok	Regularne wykonywanie badań poziomu lipidów pomoże nam w kontrolowaniu stanu zdrowia i wczesnym wykrywaniu wszystkich alarmujących zmian. Świadomość występowania ewentualnych zaburzeń lipidowych jest dobrą motywacją do rozpoczęcia zdrowszego stylu życia, co może w znaczącym stopniu pomóc nam w osiągnięciu dłuższego życia i zapobieżeniu wielu poważnych chorób. Podwyższony cholesterol LDL, zbyt wysokie stężenie trójglicerydów we krwi, czy za niski poziom cholesterolu HDL powinny być zawsze konsultowane z lekarzem, ponieważ należą do czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.   Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 20 – 35 zł
JONOGRAM  poziom elektrolitów we krwi   (potas, sód, magnez, fosfor, wapń)   1 x na 3 lata	Odpowiedni poziom elektrolitów we krwi jest niezbędny do prawidłowej pracy wielu narządów, w tym mięśnia sercowego. Kontrolowanie jonogramu pomaga w szybkim zauważeniu zmian i może dać także odpowiedź na drodze szukania przyczyn niektórych dolegliwości. W przypadku występowania nadciśnienia tętniczego, obrzęków, nieprawidłowej czynności nerek lub zaburzenia pracy serca lekarz może skierować nas na częstsze badanie poziomu elektrolitów. Warto je wykonywać także po przebyciu zatrucia pokarmowego objawiającego się wymiotami lub biegunką.   Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 8 – 10 zł

Zachęcamy do zabrania ze sobą próbki moczu i oddać je do laboratorium przy okazji badania krwi. Pojemnik na mocz możemy kupić za niewielką cenę w każdej aptece. Corocznie zaleca się także wykonywanie USG jamy brzusznej, ponieważ dzięki niemu mamy możliwość stałego kontrolowania budowy bardzo ważnych narządów, takich jak m.in. wątroba i trzustka. Raz na 3 lata do swojego pakietu badań krwi dobrze jest dodać jonogram, a dodatkowo udać się na EKG serca, które może wykonać lekarz rodzinny lub kardiolog. Badaniem, które jest niezwykle pomocne w profilaktyce raka jelita grubego, jest test na obecność krwi utajonej w kale. Możemy kupić taki test do domowego użytku i zrealizować kilka z nich (jeden test nie jest wystarczający) każdego roku.

Badanie	Opis
USG jamy brzusznej     1 x na rok	Dzięki temu bezbolesnemu badaniu dowiemy się, czy budowa ważnych narządów – wątroby, trzustki, nerek, wątroby, pęcherzyka żółciowego, jest prawidłowa. USG jamy brzusznej pozwala na szybkie wykrycie zmian takich jak kamica nerkowa, kamica żółciowa, stłuszczenie wątroby, czy powiększenie śledziony. Jest także jedną z form diagnostyki nowotworowej i umożliwia zauważenie ewentualnych nieprawidłowości pod postacią guzów, torbieli, czy nowotworów. Do tego badania należy się odpowiednio przygotować, o czym z pewnością poinformuje nas lekarz zlecający badanie. Największą przeszkodą w odczytaniu obrazu z wykonanego USG jamy brzusznej są gazy zgromadzone w jelitach, dlatego należy dążyć do zmniejszenia ich ilości poprzez zastosowanie leków stosowanych przy wzdęciach.   Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 100 – 130 zł
RTG KLATKI PIERSIOWEJ   1 x na 5 lat (osoby palące – raz na rok)	To badanie jest bardzo szybkie w wykonaniu i pozwala na wczesne zauważenie zmian w obrębie płuc, co może pomóc w szybszej diagnostyce i w efektywniejszym leczeniu chorób tego narządu. Na obrazie RTG klatki piersiowej widoczne jest także serce, dzięki czemu możliwa jest ocena jego budowy i wielkości. Przed wykonaniem tego badania należy mieć pewność, że nie obejmują nas przeciwwskazania (np. ciąża).   Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 30 – 40 zł
BADANIE DENTYSTYCZNE   1 x na 6 miesięcy	Poza codziennym dbaniem o higienę jamy ustnej polegającym na kilkukrotnym myciu zębów w ciągu dnia i regularnym czyszczeniu z użyciem nitki dentystycznej, niezbędne jest również odbywanie wizyt kontrolnych u specjalisty. Umawianie się do dentysty raz na pół roku pomoże we wczesnym wykryciu zmian w uzębieniu, co będzie sprzyjało zapobieganiu ich rozwinięciu, które gdy są przez długi czas niezauważone – nierzadko wiążą się z dużym bólem.   Refundacja NFZ: Tak. Wizyta u dentysty może być przeprowadzona bez skierowania od lekarza rodzinnego. Dodatkowo raz w roku w gabinecie dentystycznym realizującym usługi w ramach umowy z NFZ mamy możliwość skorzystania z bezpłatnego zabiegu usuwania kamienia nazębnego Cena (prywatnie): Konsultacja stomatologiczna: ok. 50-100 zł
BADANIE OKULISTYCZNE   1 x w roku	Dzięki regularnym badaniom wzroku możliwe będzie wczesne wykrycie takich wad jak m.in. krótkowzroczność, czy dalekowzroczność. Wiele osób spędza wiele godzin w ciągu dnia przed monitorem, a nierzadko także przed ekranem telefonu. Te elementy stylu życia mogą przyczynić się do zaburzeń widzenia, dlatego warto dbać o regularne badania profilaktyczne u okulisty. Nieleczone wady mogą sprzyjać ich pogłębieniu oraz pogorszyć nasze samopoczucie na co dzień – często bowiem skutkują bólem głowy, zmęczeniem i niechęci do czynności wymagających wytężenia wzroku.   Refundacja NFZ: Tak, ale niezbędne jest skierowanie od lekarza rodzinnego (POZ) Cena (prywatnie): Badanie wzroku u okulisty: 100-170 zł
Badanie EKG serca (elektrokardiogram) 1 x na 3 lata	Badanie EKG jest nieinwazyjne i pomaga w ocenie pracy serca. Dzięki niemu otrzymujemy informację o tym, czy napływ krwi do serca przebiega w prawidłowy sposób oraz czy nie występują u nas zaburzenia takie jak np. zaburzenia rytmu, wady wrodzone. Ogromną zaletą elektrokardiogramu jest to, że trwa nie dłużej niż 5 minut i nie musimy wykonywać go na czczo. Jedynym przygotowaniem jest unikanie intensywnej aktywności fizycznej oraz picia alkoholu na dzień przed badaniem, a na godzinę przed nie jeść obfitych posiłków, nie pić dużej ilości płynów, ani nie palić papierosów. Aby wykonać to badanie w ramach świadczeń NFZ, należy udać się do lekarza rodzinnego – niekiedy w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej jest możliwość wykonania EKG, w innym przypadku otrzymamy od lekarza skierowanie na wizytę u kardiologa. Refundacja NFZ: Tak Cena (prywatnie): 20-80 zł
Badanie densytometryczne kości Co najmniej raz przez: kobiety po ukończeniu 50 r.ż.mężczyzn po 60 r.ż. W zależności od wyników lekarz ustala plan kolejnych badań.	Wraz z wiekiem stan naszych kości stopniowo się zmienia, co może prowadzić do rozwoju osteopenii lub osteoporozy. Te choroby sprzyjają złamaniom kości, które mogą być bardzo poważne w skutkach. Aby móc lepiej zadbać o ich stan i być świadomym ewentualnego zagrożenia, warto jest zdecydować się na wykonanie badania densytometrycznego. Kobiety po 50 roku życia są bardziej zagrożone osteoporozą z uwagi na zmiany hormonalne jakie przebiegają w ich organizmie podczas przekwitania. Z kolei wśród mężczyzn ryzyko tej choroby jest stosunkowo wysokie po 60 roku życia. Regularność wykonywania densytometrii powinna być ustalana z lekarzem, ponieważ w przypadku bardzo dobrych wyników nie jest konieczne sprawdzanie gęstości kości tak często, jak w sytuacji, gdy są one nieco gorsze. Warto zaznaczyć, że lekarz rodzinny nie może wypisać nam skierowania na densytomerię. Uprawnienia do tego mają specjaliści z poradni leczenia osteoporozy. Natomiast w Polsce istnieją programy profilaktyczne, dzięki którym osoby z grupy ryzyka mogą bezpłatnie wykonać badanie w niektórych placówkach lub w tzw. osteobusach. Refundacja NFZ: Tak – skierowanie od specjalisty z poradni leczenia osteoporozy Cena (prywatnie): 70-100 zł
Test na obecność krwi utajonej w kale 1 x w roku	Ten test pozwala na sprawdzenie, czy w występują krwawienia z jelita grubego, które mogą świadczyć o zmianach chorobowych. To jedno z najważniejszych badań wykorzystywanych w profilaktyce nowotworu jelita grubego, ponieważ krew w kale jest jego najczęstszym objawem (76%)  i dlatego warto dbać o regularność jego wykonywania. Co ciekawe, w aptekach możemy kupić test do użytku domowego, dzięki czemu w bardzo prosty sposób podejmiemy się sprawdzenia tego istotnego wskaźnika. W przypadku dodatniego wyniku należy skonsultować go z lekarzem, który zaleci dalszą diagnostykę. Zaznaczamy, że najlepiej jest wykonać kilka testów domowych i sprawdzić wynik każdego z nich. Zamiennie z tym testem proponuje się pacjentom coroczny test immunochemiczny kału lub wykonywanie badania DNA w kale co 3 lata. Każde z tych badań ma podobną wartość diagnostyczną w zakresie raka jelita grubego. Refundacja NFZ: Tak – lekarz POZ Cena (prywatnie): 15-30 zł
Kolonoskopia Co najmniej raz – ewentualną konieczność wykonywania kolejnej kolonoskopii należy omówić z lekarzem	To badanie polega na wprowadzaniu urządzenia z kamerą (kolonoskopu) do światła jelita grubego. Dzięki niemu dowiemy się, czy ściany tego narządu mają prawidłową budowę oraz czy nie mamy polipów lub zmian rakowych. Jest to jedno z najważniejszych badań kontrolnych, które warto wykonywać w ramach profilaktyki nowotworu jelita grubego. Do jego wykonania może nas zachęcić fakt, że kolonoskopia umożliwia zauważenie zmian przedrakowych (np. polipy), które mogą być usunięte jeszcze przed rozwinięciem się nowotworu. Jeśli ukończyliśmy 50 rok życia i jeszcze nigdy nie wykonywaliśmy tego badania, to warto udać się do lekarza i skonsultować z nim ten aspekt. Osoby między 55 a 64 rokiem życia mogą skorzystać z programu Ministerstwa Zdrowia, w ramach których otrzymają to badanie bezpłatnie, bez skierowania. Refundacja NFZ: Tak – lekarz POZ   Osoby pomiędzy 55 a 64 rokiem życia mogą skorzystać z bezpłatnej kolonoskopii w ramach programu profilaktycznego, więcej informacji tutaj: www.pbp.org.pl/osrodki/

Po ukończeniu 50 roku życia zaleca się również wykonanie kolonoskopii. To badanie jest niezastąpione w zakresie kontroli ścian jelita grubego i wykrywania zmian przedrakowych, które pozostawione na kolejne lata mogłyby być początkiem do rozwoju zmian nowotworowych. Osoby pomiędzy 55 a 64 rokiem życia, które w ciągu ostatnich 10 lat nie wykonywały kolonoskopii mogą skorzystać z możliwości wykonania go bezpłatnie w ramach Programu Badań Przesiewowych Raka Jelita Grubego. Z kolei po ukończeniu 60 roku życia (chyba, że lekarz zaleci wcześniej) warto poddać się badaniu densytometrycznemu, które sprawdza gęstość naszych kości i pozwala na ocenę ich stanu oraz oszacowanie ryzyka złamań.

Nie zapominajmy o innych kontrolnych badaniach, które towarzyszyły nam przez całe życie. Mowa o regularnych wizytach u okulisty których regularność po 50 roku życia powinna ulec zwiększeniu do 1 wizyty każdego roku, z uwzględnieniem badania dna oka oraz pomiaru ciśnienia śródgałkowego. Dodatkowo raz na pół roku należy odbyć wizytę u dentysty, ponieważ dzięki temu specjaliście mamy możliwość na szybką reakcję, gdy powstają jakiekolwiek niekorzystne zmiany w naszym uzębieniu. Kilka razy w roku dobrze jest także wykonać pomiar ciśnienia krwi oraz zmierzyć swoją masę ciała – dzięki takiej kontroli będziemy świadomi wszystkich zmian, na które możemy zareagować w szybki i efektywny sposób.

Popularne wpisy na blogu:

Bób – właściwości odżywcze i lecznicze bobu
Dieta kopenhaska – zasady i jadłospis na 13 dni
Biegunka – przyczyny, objawy, dieta przy biegunce. Co można jeść przy biegunce?
Dieta na trądzik – co jeść a czego unikać przy trądziku?
Jak zdrowo schudnąć 5 kg? Porady, dieta, jadłospis
Dieta na płaski brzuch — co należy wiedzieć?
Komosa ryżowa przepis z kuchni Dietly – Komosa po meksykańsku z fasolą, awokado i kukurydzą
Czym tak naprawdę są zakwasy? Przyczyny, objawy, sposoby na zakwasy
Dieta wątrobowa – co jeść przy chorobie wątroby?
Dieta trzustkowa – zasady i produkty dozwolone
Kiszonki – zimowe superfoods? Właściwości zdrowotne kiszonych warzyw
Jak oszczędzić na diecie? Czy warto dopłacać za produkty ekologiczne?
Grupa krwi a dieta. Czy dieta zgodna z grupą krwi działa?
Jak zrobić domowy izotonik? Proste przepisy na napój izotoniczny
Przepisy na słone przekąski na imprezę