Cukrzyca – objawy i powikłania. Czego nie jeść przy cukrzycy?
Co 11 osoba dorosła na Świecie ma zdiagnozowaną cukrzycę – ta choroba jest szerzącym się problemem, której jednak w wielu przypadkach można zapobiec. Z tego artykułu dowiesz się jakie są przyczyny występowania cukrzycy, jakie badania należy wykonać w celu zdiagnozowania cukrzycy oraz co jeść w cukrzycy typu II.
Spis treści:
- Cukrzyca – definicja
- Rodzaje cukrzycy
- Cukrzyca – przyczyny występowania
- Jakie są oznaki cukrzycy typu II?
- Rozpoznanie cukrzycy – badania
- Jakie są powikłania cukrzycy?
- Czego nie jeść przy cukrzycy?
- Zasady żywienia w cukrzycy
Cukrzyca – definicja
Cukrzyca należy do grupy chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią, wynikająca z defektu wydzielania i/lub działaniem insuliny. Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy wiąże się z uszkodzeniem i zaburzeniem czynnościowym oraz niewydolnością różnych narządów, takich jak: narząd wzroku, nerek, układu moczowego, serca, naczyń krwionośnych.
Rodzaje cukrzycy
- Cukrzyca typu 1
Uszkodzenie komórek beta trzustki, prowadzące do całkowitego braku insuliny.
- Cukrzyca typu 2
Komórki beta trzustki wytwarzają insulinę, lecz w niedostatecznej ilości, aby stężenie glukozy we krwi mogło być utrzymane na odpowiednim poziomie. Występuje insulinooporność komórek i tkanek.
- Cukrzyca typu MODY
Występuje u osób młodych w 2 lub 3 dekadzie życia, obciążonych dziedzicznie łagodną hiperglikemią. Charakteryzuje się względnym niedoborem insuliny, rzadkim występowaniem kwasicy.
- Cukrzyca typu LADA
Jest to cukrzyca mieszana typu 1 i 2. Ma podobny przebieg, jeśli insulinozależna. Występuje u osób szczupłych po 25 roku życia. Chorzy są leczeni początkowo lekami doustnymi, następnie musi być wprowadzona insulinoterapia. Cukrzyca typu LADA jest uwarunkowana autonomicznie postacią cukrzycy typu 1.
- Cukrzyca ciężarnych
U zdrowych kobiet występuje hiperglikemia rozpoznana po raz pierwszy w okresie ciąży; najczęściej ustępuje ona po porodzie. Cukrzyca ciążowa stanowi zagrożenie dla płodu i możliwość wystąpienia trwałej cukrzycy u matki w późniejszym okresie życia. Wymaga takiego samego postępowania leczniczego jak cukrzyca u ciężarnej rozpoznana przed zajściem w ciążę. U kobiet ciężarnych stężenie glukozy we krwi powinno być badane trzykrotnie.
Cukrzyca – przyczyny występowania
Etiologia cukrzycy jest wieloczynnikowa. Większość jej przypadków można zakwalifikować do dwóch szerokich kategorii: cukrzycy typu 1 (występuje tu brak wydzielania insuliny) i cukrzycy typu 2 (występuje tu oporność tkanek organizmu na działanie insuliny lub niedostateczne wyrównawcze wydzielanie insuliny). Cukrzyca typu 1 jest najczęstszą postacią choroby u młodych osób w wielu populacjach, szczególnie rasy białej. Natomiast cukrzyca typu 2 jest coraz większym problemem zdrowia publicznego na całym świecie i coraz częściej dotyka również młodą populację.
Cukrzyca typu 1 – przyczyny występowania
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną. O jej wystąpieniu decydują zaburzenia regulacji immunologicznej uwarunkowane czynnikami genetycznymi i środowiskowymi.
Cukrzyca typu 2 – przyczyny występowania
Pierwszym etapem rozwoju cukrzycy typu 2 jest pojawienie się insulinooporności, czyli stanu charakteryzującego się zmniejszoną wrażliwością tkanek na insulinę. Rozwój insulinooporności zwykle powoduje wzrost produkcji insuliny przez komórki β trzustki. Ten błędny cykl trwa do momentu, gdy aktywność komórek β nie jest już w stanie zaspokoić zapotrzebowania na insulinę wywołanego insulinoopornością, co prowadzi do hiperglikemii. Z czasem proces ten prowadzi do wyczerpania zdolności wydzielniczych trzustki i pojawienia się najpierw stanu przedcukrzycowego, a następnie cukrzycy typu 2. Główną przyczyną pojawienia się cukrzycy typu 2 są czynniki nabyte – otyłość, styl życia (brak aktywności fizycznej), stresy, urazy, infekcje, starzenie się organizmu.
Jakie są oznaki cukrzycy typu II?
Cukrzyca typu II może rozwijać się powoli, przez długi czas nie dając żadnych charakterystycznych objawów. Z tego względu niezwykle ważne jest pamiętanie o corocznych badaniach stężenia glukozy na czczo we krwi, ponieważ jego wynik może nam pomóc w szybszym wykryciu cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego.
Badanie moczu jest również przydatne w zakresie diagnostyki cukrzycy, bowiem przy tej chorobie występuje tzw. cukromocz i jeśli lekarz zauważy ten objaw na naszym wyniku, to podejmie kolejne kroki w kierunku diagnozy cukrzycy.
Cukrzyca może także objawiać się poprzez wzmożone pragnienie, znaczne zwiększenie ilości przyjmowanych płynów i częste oddawanie moczu. Niezamierzona utrata masy ciała, częste zmęczenie i osłabienie oraz obniżona odporność organizmu to symptomy mogące sygnalizować występowanie cukrzycy. U osób starszych oznaki cukrzycy mogą być związane z zaburzeniami ukrwienia, skurczami łydek podczas chodzenia i zmienionym czuciem powierzchniowym w kończynach dolnych.
Rozpoznanie cukrzycy – badania
Obecnie cukrzycę rozpoznaje się na podstawie badania glikemii na czczo w osoczu krwi żylnej. Do rozpoznania zaburzeń gospodarki węglowodanowej nie należy stosować glukometrów. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowej glikemii na czczo, czyli kiedy wartość glukozy zawiera się pomiędzy 100 a 125 mg/dl jest uzasadnienie, aby wykonać doustny test tolerancji glukozy, czyli tzw. krzywą glukozową. Badaniem pomocniczym przy rozpoznaniu cukrzycy może być badanie ogólne moczu. Obecność glukozy w moczu, wynika z nieradzenia sobie kanalików nerkowych we wchłanianiu zwrotnym glukozy i może wskazywać na cukrzycę.
glikemia przygodna | glikemia na czczo | glikemia w 120 minucie doustnego testu tolerancji glukozy |
≥ 200 mg/dl + objawy hiperglikemii → cukrzyca | 70-90 mg/dl → prawidłowa glikemia na czczo100-125 mg/dl → nieprawidłowa glikemia na czczo≥ 126 mg/dl → cukrzyca | <140 mg/dl → prawidłowa tolerancja glukozy140 – 199 mg/dl → nieprawidłowa tolerancja glukozy≥ 200 mg/dl → cukrzyca |
Jakie są powikłania cukrzycy?
Powikłania cukrzycy mogą być ostre lub przewlekłe, w zależności od szybkości ich rozwoju. Ostre powikłania cukrzycy obejmują skutki nagłego wzrostu, albo spadku glukozy: hipoglikemię, hiperglikemię, kwasicę ketonową, kwasicę mleczanową, a nawet śpiączkę cukrzycową, która jest stanem zagrożenia życia. Z kolei przewlekłe powikłania cukrzycy rozwijają się przez długi czas, a w szczególności zagrożonymi osobami są te, których cukrzyca nie jest uregulowana i często występują znaczne wahania glukozy we krwi. Najczęstsze powikłania cukrzycy to choroba niedokrwienna serca, z powodu której umiera około 50% osób chorujących na cukrzycę. Innymi powikłaniami cukrzycy jest nefropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie nerek oraz neuropatia cukrzycowa – uszkodzenie nerwów. Powikłania cukrzycy mogą wiązać się także z osłabieniem wzroku w przypadku wystąpienia retinopatii cukrzycowej oraz z obniżeniem odporności i większym narażeniem na infekcje.
Czego nie jeść przy cukrzycy?
Osoby cierpiące na tę chorobę powinny tuż po jej diagnozie dowiedzieć się czego nie jeść przy cukrzycy. Przede wszystkim należy znacznie ograniczyć, a najlepiej całkowicie wyeliminować alkohol przy cukrzycy, ponieważ połączenie go z doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insuliną może znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia hipoglikemii.
Ponadto pamiętajmy o tym, że powikłania cukrzycy są zwykle konsekwencją niewyrównanej cukrzycy, czyli takiej, przy której są częste znaczne zmiany poziomu glukozy we krwi. Aby temu zapobiec warto nie jeść przy cukrzycy produktów sprzyjających szybkim wzrostom cukru we krwi, czyli: żywności z dużym dodatkiem cukru, napojów, słodzonych, słodyczy. Dobrze jest także nie jeść przy cukrzycy lub znacznie ograniczyć spożycie suszonych owoców i soków owocowych. W zamian lepiej wybrać świeże owoce, które spowodują wolniejszy wzrost glukozy we krwi po spożyciu. Ze względu na to, że cukrzyca wiąże się z większym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, to należy dbać o to, aby dieta była korzystna dla naszego lipidogramu. Z tego powodu warto nie jeść przy cukrzycy żywności typu fast-food, głęboko smażonych potraw, dużych ilości tłustego mięsa wieprzowego i tłustego nabiału.
Wśród ofert cateringów dietetycznych z łatwością znajdziemy takie warianty diet, które możemy zamówić jeśli chorujemy na cukrzycę. Wystarczy wejść na stronę główną naszej porównywarki, wpisać swoje miasto i następnie w bocznym panelu w filtrach zaznaczyć przy „Rodzaj diety” opcję „Cukrzycowa”
Zasady żywienia w cukrzycy
Cukrzyca typu 2 jest chorobą dietozależną, dlatego odpowiednia dieta jest kluczowa w leczeniu tej choroby. Dieta w cukrzycy typu 2 może być także stosowana w insulinooporności, co może zapobiec rozwojowi pełnoobjawowej cukrzycy w przyszłości.
Aktualne zalecenia nie wskazują “sztywno” proporcji poszczególnych makroskładników w diecie cukrzyka, choć z pewnością należy zwrócić uwagę na ilość i jakość węglowodanów. Nie ma przeciwwskazań, aby ilość węglowodanów była taka jak u osób zdrowych. Natomiast powinny być to węglowodany złożone w postaci produktów pełnoziarnistych i warzyw o niskim indeksie glikemicznym. Oprócz tego rekomenduje się ograniczenie cukrów dodanych w postaci słodzonych soków, napojów, słodyczy itp.
Zawartość białka w diecie pacjenta z cukrzycą typu 2 może być taka jak u osób zdrowych, czyli w przedziale 15-20%. Przy czym przy zastosowaniu diety redukcyjnej można zwiększyć zawartość białka nawet o 30%. U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek podaż białka należy obniżyć. Co ciekawe, spożycie białka zwierzęcego nasila insulinooporność, podczas gdy białko pochodzenia roślinnego zwiększa wrażliwość na insulinę zarówno u zdrowych osób, jak i z cukrzycą typu 2. W systematycznym przeglądzie literatury i metaanalizie badań kohortowych z 2017 roku udokumentowano, że rodzaj i źródło białka w diecie może mieć kluczowe znaczenie. Okazuje się, że mięso przetworzone i czerwone zwiększają ryzyko cukrzycy typu 2 odpowiednio o 22% i 39%. Z kolei spożycie jogurtu zmniejszało to ryzyko o 17%, a spożycie soi u kobiet o 26%.
Podobnie jak białko, zawartość tłuszczu w diecie również musi być taka jak u osoby zdrowej, czyli w przedziale 25-35%. Przy czym zalecane są tłuszcze roślinne oraz kwasy tłuszczowe omega 3, których źródłem są tłuste ryby morskie.
W diecie cukrzyka warzywa powinny stanowić zawsze połowę talerza. Zaleca się stosowanie warzyw w postaci surowej lub gotowanej al dente.
Popularne wpisy na blogu:
Dlaczego ciemny chleb jest lepszy od jasnego?
Anemia – objawy, badania diagnostyczne i najlepsze źródła żelaza
Jaką funkcję w organizmie pełni białko?
Białko w warzywach – które mają go najwięcej?
Właściwości i rodzaje białek – jak stosować białko?
Czym grozi niedobór białka w diecie?
Imprezowe kompendium wiedzy – co ma wpływ na kaca?
TOP 5 Dieta dla Mam – catering dietetyczny w ciąży
Co jeść w ciąży – porady dietetyka
Dieta na odchudzanie – jak stosować, co jeść, żeby schudnąć?
Przepisy na 4 zimowe desery w wersji fit
Czy naturalne afrodyzjaki działają? Jak zwiększyć libido?
Kiedy brać probiotyk? Przy antybiotykoterapii i nie tylko
Czym jest nietolerancja laktozy? Objawy, diagnostyka i dieta.
Ciałopozytywność – co to właściwie znaczy?