Blog

Czym jest nietolerancja laktozy? Objawy, diagnostyka i dieta.

Autorka artykułu: dietetyk Joanna Marciszewska

Nietolerancja laktozy to dolegliwość, która jest wynikiem deficytu laktazy. Z tego artykułu dowiesz się jakie są przyczyny nietolerancji laktozy, jakie testy należy wykonać w diagnostyce tego zaburzenia, jakie są objawy nietolerancji laktozy oraz jaką dietę stosować przy nietolerancji laktozy.

Spis treści:

Co to jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy jest zaburzeniem polegającym na całkowitej lub częściowej niezdolności do trawienia dwucukru mlecznego, czyli laktozy. Ta substancja składa się z glukozy i galaktozy, a aby przerwać wiązanie między tymi cukrami prostymi niezbędna jest odpowiednia ilość enzymu o nazwie laktaza. Dopiero w rozłożonej postaci jesteśmy w stanie wchłonąć laktozę w jelicie cienkim. Osoby z nietolerancją laktozy nie mają zdolności do przeprowadzenia tego procesu w pełni efektywnie ze względu na niedobór tego enzymu. Konsekwencją wydzielania niewystarczającej ilości laktazy, przy nietolerancji laktozy, jest przedostawanie się laktozy do jelita grubego. W efekcie mogą pojawić się typowe objawy nietolerancji laktozy obejmujące dolegliwości jelitowe.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Przyczyn nietolerancji laktozy jest wiele. Rzadkim schorzeniem jest alaktazja, czyli całkowity brak laktazy w jelicie człowieka, począwszy od narodzin aż do śmierci. Alaktazja jest chorobą o podłożu genetycznym. 

Dużo częściej osoby uskarżający się na różne dolegliwości po spożyciu pokarmów mlecznych mają nietolerancję laktozy wskutek wtórnego niedoboru laktazy. Ten typ niedoboru ma najczęściej charakter przejściowy i mija wraz z regeneracją uprzednio zniszczonych kosmków jelitowych jelita cienkiego. Uszkodzenie nabłonka jelita cienkiego może nastąpić w przebiegu zapalenia błony śluzowej jelita cienkiego z powodu czynników zakaźnych (np. rotawirusów, bakterii, robaczyc) lub nieswoistego zapalenia jelit (np. choroby Leśniowskiego-Crohna), enteropatii różnego pochodzenia (np. w przebiegu celiakii, alergii pokarmowej lub stosowania leków – kwasu acetylosalicylowego, antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych), a także nadużywania alkoholu.

Równie często u ludzi rozpoznaje się nietolerancję laktozy z powodu pierwotnego niedoboru laktazy. U większości ssaków, w tym również u człowieka, aktywność laktazy zmniejsza się wraz z wiekiem. Aktywność laktazy w jelicie cienkim jest największa w okresie niemowlęcym, kiedy mleko matki jest głównym źródłem pokarmu dziecka. Z czasem, gdy mleko jest stopniowo zastępowane przez inne pokarmy, laktaza zasadniczo nie jest już potrzebna w organizmie ssaków, więc zmniejsza się jej synteza.

Jak się diagnozuje nietolerancję laktozy?

Zazwyczaj powodem, dla którego przeprowadza się badania diagnostyczne w kierunku nietolerancji laktozy są częste bóle brzucha, wzdęcia, nadmierne gazy, a niekiedy także biegunka. Jeśli dodatkowo obserwuje się korelacje występowania tych symptomów ze spożyciem produktów zawierających laktozę, a po jej ostawieniu – ustąpienie objawów, to jest to ważny sygnał dla lekarza. Prawdopodobnie świadczy on bowiem o występowaniu nietolerancji laktozy, co możemy dodatkowo potwierdzić jednym z dwóch najczęściej stosowanych testów.

Rozpoznanie nietolerancji laktozy – testy

  • Wodorowy test oddechowy – jego koszt to około 200 zł – polega na spożyciu roztworu laktozy na czczo, a następnie na pomiarach poziomu wodoru w wydychanym powietrzu. W przypadku nietolerancji laktozy ten poziom będzie wysoki.
  • Test zmian poziomu glukozy we krwi – to badanie także polega na spożyciu roztworu laktozy na czczo, ale po jego spożyciu bada się stężenie glukozy we krwi. Jeśli ono nie ulega wzrostowi, oznacza to, że nie mamy zdolności do rozkładania tego dwucukru, czyli cierpimy na nietolerancję laktozy.

Objawy nietolerancji laktozy

Osoby, u których występuje nietolerancja laktozy, zauważają objawy tego zaburzenia po około 30 min do 2 godzin od spożycia produktu zawierającego laktozę. Nasilenie objawów zależy od wielu czynników, między innymi od ilości spożytej laktozy, rodzaju posiłku (np. płynny posiłek może wywołać intensywniejsze objawy niż pokarm stały) oraz od indywidualnej zdolności do wydzielania enzymu rozkładającego ten dwucukier. Nietolerancja laktozy wiąże się z tym, że po spożyciu produktów zawierających laktozę, jej całość lub część przechodzi do jelita grubego i właśnie w tym miejscu zachodzą procesy będące podłożem pojawiających się symptomów.

Przede wszystkim laktoza zostaje rozłożona przez bakterie jelitowe, w wyniku czego powstaje nadmierna ilość gazu – u osób z nietolerancją laktozy występują wtedy wzdęcia, bóle brzucha oraz wzmożone gazy. Ponadto duża ilość nierozłożonej laktozy w jelicie grubym może skutkować biegunką, ponieważ zaburzone zostaje ciśnienie osmotyczne i ściany jelita uwalniają płyny do światła jelita. Zatem najczęstszymi objawami nietolerancji laktozy są wzdęcia, nadmierne gazy, bóle brzucha, biegunka.

Gdzie znajduje się laktoza?

Jeśli występuje u nas nietolerancja laktozy, to powinniśmy być w pełni świadomi tego, gdzie znajduje się ten dwucukier. Przede wszystkim pamiętajmy, że jest to cukier mleczny, dlatego przy nietolerancji laktozy musimy być szczególnie ostrożni przy spożywaniu wszystkich potraw zawierających nabiał. Spośród produktów mlecznych najbogatsze w laktozę jest zwykłe mleko. Laktoza znajdująca się w fermentowanych przetworach, takich jak kefiry, jogurty, maślanki, jest już nadtrawiona przez bakterie wykorzystywane na drodze produkcji, dlatego ich spożycie może dawać mniejsze objawy u osób z nietolerancją laktozy, niż zwykłe mleko. Tłuste produkty mleczne, takie jak masło i sery, zawierają proporcjonalnie więcej tłuszczu i mniej węglowodanów, dlatego jeśli nie mamy całkowitej nietolerancji laktozy, to możliwe, że będziemy się dobrze czuli po ich spożyciu.

Jeśli objawy nietolerancji laktozy występują nawet po niewielkiej ilości tego dwucukru w diecie, to należy uważnie czytać składy wszystkich kupowanych produktów – dodatek mleka, twarogu, czy śmietany w jakimś przetworze może wywołać bowiem wzdęcia i bóle brzucha.

Jaką dietę stosować przy nietolerancji laktozy?

Przy nietolerancji laktozy należy stosować dietę z ograniczeniem lub wykluczeniem tej substancji. Coraz popularniejsze i łatwiej dostępne stają się alternatywy takie jak bezlaktozowe jogurty, czy mleka bez laktozy. Takie rozwiązanie jest doskonałym wyborem dla osób cierpiących na nietolerancję laktozy, ponieważ mogą się one cieszyć smakiem nabiału bez ryzyka wystąpienia nieprzyjemnych objawów po jego spożyciu. Nietolerancja laktozy nie oznacza konieczności unikania białek mleka, dlatego z powodzeniem możemy stosować bezlaktozowe zamienniki. Wiele cateringów dietetycznych ma w swojej ofercie dietę pudełkową dla osób z nietolerancją laktozy. Można ją wyszukać w naszej porównywarce.

www.dietly.pl

Popularne wpisy na blogu:

Kto powinien stosować dietę bezglutenową?
Dieta wegańska – na co zwrócić uwagę zamawiając dietę wegańską w cateringu dietetycznym?
Nasiona i pestki w diecie – które warto uwzględnić w swoim jadłospisie?
Czy wskaźnik BMI zależy od wieku? – Blog Dietly
4 diety, dzięki którym zrealizujesz swoje postanowienia noworoczne
Jak zmniejszyć apetyt? Wpływ hormonów, snu i kompozycji diety na uczucie głodu.
Błonnik pokarmowy w diecie – 6 powodów, dla których warto zwiększyć jego spożycie
Te 3 narzędzia ułatwią realizację postanowień w 2022 roku
Najlepsze źródła magnezu – 30 najbogatszych produktów i przepis na koktajl magnezowy
Jaką dietę pudełkową wybraliby “Przyjaciele”?
Te cateringi warto zamówić w 2022 roku. Sprawdź dlaczego!
Jak zaoszczędzić 10 godzin w ciągu tygodnia? Wystarczy jedna rzecz…
Dieta przy dnie moczanowej – co jeść i czego unikać?
Kwasy omega-3, omega-6 – źródła, różnice, rola w organizmie, zapotrzebowanie, suplementacja
Fosfor – właściwości, działanie i występowanie fosforu