Dieta bezglutenowa – dla kogo? Co można jeść?

Dieta bezglutenowa stanowi podstawę w leczeniu celiakii. Polega na wyeliminowaniu produktów, które zawierają gluten. Jest to białko występujące w ziarnach wybranych zbóż – dzięki niemu wypieki mają charakterystyczną konsystencję.

W przypadku celiakii i nietolerancji glutenu lekarze zalecają swoim pacjentom odstawienie m.in. produktów zbożowych. Dieta bezglutenowa nie jest więc modą, a sprawdzoną terapią, mającą zastosowanie m.in. w terapii chorób przewodu pokarmowego. Dlatego pojawia się pytanie, kto powinien z niej korzystać i jak ułożyć jadłospis, by nie pogorszyć swojego stanu. Warto również wiedzieć, czy jest przeznaczona tylko dla osób z celiakią, czy mogą z niej korzystać również ludzie niemający takich problemów.

Czym jest i w jakich produktach znajduje się gluten?

Gluten to białko, które znajduje się w ziarnach zbóż, takich jak pszenica, żyto i jęczmień. Jest odpowiedzialny za kleistość oraz elastyczność ciasta. Składa się z dwóch cząsteczek – gliadyny i gluteniny. Pierwsza odpowiada za lepkość, natomiast dzięki drugiej gluten nadaje ciągliwości. Znajduje się w wielu produktach spożywczych przygotowanych z wymienionych zbóż lub ich pochodnych. To m.in. chleb, ciasta, makaron, płatki śniadaniowe, zupy, sosy, wyroby garmażeryjne, panierki do mięs i ryb, a także słodycze oraz napoje, zawierają gluten. Dieta bezglutenowa polega więc na ich eliminacji lub zastąpieniu odpowiednio przygotowanymi wariantami.

Wskazania do stosowania diety bezglutenowej

Warto odpowiedzieć na pytanie o to, kto powinien stosować dietę bezglutenową. Gluten bardzo często bywa przyczyną chorób,  które związane są zaburzoną reakcją ludzkiego organizmu na białko. Poza tym wskazaniem do jej stosowania jest celiakia, czyli uwarunkowana genetycznie nietolerancja, mówi się również o nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. W obu tych przypadkach zasady postępowania wyglądają jednak nieco inaczej. Warto wspomnieć także o tym, że eliminację glutenu zaleca się przy innych chorobach, w tym:

• cukrzyca typu I;
• choroba Hashimoto;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• zespół jelita wrażliwego.

Dieta bez glutenu przy celiakii

Osoby, u których zdiagnozowano celiakię, muszą dokonać radykalnych zmian w jadłospisie. Polegają one całkowitym wykluczeniu glutenu z diety. Jest to konieczne, ponieważ działa on toksycznie na ich organizm, powodując degradację kosmków jelita cienkiego. Są one odpowiedzialne za prawidłowe wchłanianie substancji pokarmowych, a ich zanik wywołuje nieprzyjemne objawy swoiste dla celiakii, takie jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunki czy symptomy wskazujące na niedożywienie. Najlepszą znaną terapią, szeroko stosowaną przy tej przypadłości, jest dieta bezglutenowa.

Zasady diety bezglutenowej u chorych na celiakię

Ścisła dieta w celiakii musi być stosowana do końca życia. U osób, które dopiero otrzymały rozpoznanie, trzeba skupić się na zregenerowaniu kosmków jelitowych. Z tego względu stosuje się lekkostrawny jadłospis, często również dochodzi do wykluczenia produktów mlecznych. Powodem jest tzw. wtórna nietolerancja laktozy, ustępująca z czasem, gdy organizm wraca do równowagi. Chorym zaleca się jedzenie dużej ilości warzyw, owoców, nasion roślin strączkowych (zawierających dużo błonnika) oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Często konieczna jest suplementacja witaminy D oraz B12, a także kwasu foliowego i żelaza. 

Nieceliakalna nietolerancja glutenu – co to jest?

Dieta bezglutenowa wskazana jest również przy nieceliakalnej nietolerancji glutenu. Należy przy tym zaznaczyć, że mimo pojawiania się doniesienie o tej przypadłości, nie została ona potwierdzona odpowiednimi badaniami. Dolegliwość charakteryzuje się między innymi uczuciem zmęczenia, bólami brzucha, a także występowaniem zaparć oraz wzdęć. Zazwyczaj diagnoza stawiana jest po przeprowadzeniu próby placebo, w trakcie której ani pacjent, ani lekarz nie wiedzą, czy próbka zawiera gluten. Dzięki temu łatwiej jest rzetelnie ocenić stan chorego.

Postępowanie w przypadku alergii na gluten

O wiele więcej wiadomo o alergii na gluten, którą należy odróżnić od celiakii – pomimo tego, że również stanowi nieprawidłową reakcję organizmu na tę substancję. Objawy mogą pojawić się do 2 dni po spożyciu pokarmu, wtedy mówimy o reakcji później. Można wyróżnić również reakcję natychmiastową, występującą chwilę po kontakcie z glutenem. Charakterystyczne objawy to pokrzywka (lub inne zmiany skórne), wymioty, biegunka, a w skrajnych przypadkach wstrząs anafilaktyczny.

Dieta bezglutenowa a alergia na gluten

W przypadku rozpoznania alergii również należy zastosować dietę bezglutenową. Różnica polega jednak na tym, że pacjent nie pozostaje na niej do końca życia, a jedynie przez jakiś czas. Długość terapii zależy od lekarza, pacjent nie powinien samodzielnie decydować o jej zakończeniu. Z tego powodu bardzo ważna jest dokładna, dobrze przeprowadzona diagnostyka. Trzeba bowiem określić, czy symptomy dotycząc celiakii, czy też alergii na gluten.

Jakie produkty zawierają gluten?

Osoby, które są na ścisłej diecie bezglutenowej, muszą wystrzegać się nawet niewielkich ilości glutenu. Z tego powodu trzeba poznać produkty dozwolone i zabronione – zacznijmy od drugiej grupy. Źródłem glutenu jest pszenica (każdy jej rodzaj), żyto jęczmień oraz pszenżyto. Co za tym idzie, należy wyeliminować z diety upieczone z niedozwolonych mąk pieczywo i makarony. Do tego należy dodać również gotowe panierowane dania, mieszanki przypraw, dania (zupy, sosy, budynie) w proszku oraz słodycze czy przekąski. Bardzo często w ich składzie znajduje się gluten! Na liście zakazanych produktów trzeba umieścić również:

• kasze pszenne (bulgur, kuskus);
• kasze jęczmienne (pęczak, perłową);
• kaszki błyskawiczne zbożowe
• bułkę tartą;
• mieszanki musli;
• napoje zawierające dodatek słodu jęczmiennego.

Owies w diecie bezglutenowej

Wiele osób zastanawia się, czy w diecie bezglutenowej można spożywać produkty owsiane. Należy podchodzić do tego zagadnienia ostrożnie, ponieważ chorzy mogą jeść jedynie owies certyfikowany. W innych przypadkach istnieje ryzyko wtórnego zanieczyszczenia glutenem. W takiej sytuacji produkt nie może być traktowany jako bezglutenowy i staje się niebezpieczny dla osoby zmagającej się z celiakią czy alergią. Aby nie nie mieć takich dylematów, warto zastosować rozwiązanie, jakim jest dieta bezglutenowa pudełkowa. Na Dietly można dopasować ją do swoich potrzeb!

Dieta bezglutenowa – produkty dozwolone

Co jest dozwolone, dla osób szukających produktów bez glutenu? Istnieje sporo zbóż określanych jako naturalnie bezglutenowe. Stanowią znakomitą alternatywę dla pszenicy, jęczmienia czy problematycznego owsa. Bez obaw można jeść ryż, proso, komosę ryżową, amarantus czy teff. Oprócz tego dieta powinna zawierać świeże owoce, warzywa, rośliny strączkowe, mięso i ryby. Również produkty mleczne nie stanowią zagrożenia, dlatego warto włączyć je do codziennego jadłospisu.

Pieczywo bezglutenowe oraz kasze bezglutenowe

Co z kaszami, które przecież pozyskiwane są ze zbóż? W jadłospisie diety bezglutenowej mogą znajdować się kasza jaglana oraz kukurydziana, zagrożenia nie stanowi również gryka. Z tego samego powodu nie trzeba całkowicie rezygnować z pieczywa. Wystarczy wybierać wersje, które są wypiekane ze specjalnych mieszanek mąk, np. gryczanej, kukurydzianej, jaglanej. Obecnie tego rodzaju produkty są wyraźnie oznaczone, więc łatwiej je znaleźć na sklepowych półkach.

Produkty bezglutenowe – jak je znaleźć?

Konieczność zmiany diety nie powinna nastręczać problemów. Trzeba szukać produktów, które są oznaczone jako bezglutenowe – na opakowaniu często znajduje się również logo przekreślonego kłosa. Poza tym warto zdawać sobie sprawę, że żywnością bezglutenową nazywamy taką, gdzie zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm. Jak ją znaleźć, jeśli nie oznaczenia w formie piktogramu? Przede wszystkim należy czytać etykiety i składy. Większość producentów pisze, że produkt może zawierać gluten. Poza tym, widząc białko roślinne o niewiadomym pochodzeniu, lepiej nie ryzykować i zrezygnować z zakupu.

Jadłospis bez glutenu – zasady przygotowywania posiłków

Na diecie bezglutenowej nie trzeba rezygnować ze swoich ulubionych potraw. Nawet jeżeli nie można jeść wybranej grupy produktów, nie oznacza to, że dana osoba zostaje skazana na niesmaczne jedzenie! Wśród dań bezglutenowych znajdują się na przykład pierogi czy naleśniki – wystarczy skorzystać jedynie z odpowiedniej mąki. Jak można skomponować całodzienny jadłospis, który nie zawiera glutenu?

Co jeść na śniadanie i drugie śniadanie?

Na śniadanie można zjeść bezglutenową owsiankę, gotowaną na mleku z owocami oraz siemieniem lnianym (lub innymi ulubionymi dodatkami). Jeśli w sklepie nie ma bezglutenowych płatków owsianych, można zastąpić je jaglanymi. Oprócz tego można przygotować również naleśniki na mące bezglutenowej. Na drugie śniadanie warto zaserwować lekką sałatkę albo owoce.

Co zjeść na obiad i kolację?

Obiad może być tradycyjny – dieta bez glutenu nie wyklucza zup, takich jak pyszna pomidorówka z ryżem. Nie trzeba rezygnować też z dań ziemniaczanych, pod warunkiem stosowania odpowiedniego rodzaju mąki. Warto jeść również ryby oraz mięso, koniecznie z dodatkiem świeżych warzyw. Podobnie wygląda kwestia kolacji. Dietetycy zalecają, by był to lekki posiłek, spożywany przynajmniej 3 godziny przed snem. W tym przypadku sprawdzi się na przykład twarożek albo jogurt z dodatkami.

Nie masz czasu na gotowanie?

Kuchnia bezglutenowa nie jest trudna, jednak codzienne przygotowanie kilku posiłków może być problematyczne. Na Dietly znajdziesz różne propozycje różnych diet, które nie zawierają glutenu. W kilka minut skomponujesz ulubione zestawy, które później będą na ciebie czekać pod drzwiami. Jest to niezwykle proste rozwiązanie, dzięki któremu zaoszczędzisz czas. Oferty dostępne są dla wielu polskich miast, sprawdź więc:

• catering dietetyczny Wrocław;
• catering dietetyczny Poznań;
• catering dietetyczny Gdańsk.

Eliminacja glutenu przez osoby zdrowe

Mimo że dieta bezglutenowa jest dietą leczniczą, wiele osób traktuje ją jako znakomity sposób na odchudzanie. Czy jednak powinno się z niej korzystać bez konsultacji z lekarzem? Okazuje się, że to dosyć problametyczna kwestia, nad którą warto się pochylić. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że gluten w produktach spożywczych nie szkodzi zdrowym ludziom, więc nie ma powodu, by go eliminować. Jednak zbilansowana dieta bezglutenowa również nie jest niebezpieczna, pod warunkiem, że wprowadza się ją w sposób prawidłowy.

Eliminacja glutenu – najczęstsze pułapki

Niektórzy podchodzą do tego bardzo radykalnie i zdarza się, że eliminują wszystkie produkty zbożowe – również te dozwolone. Dieta staje się bardzo uboga, co w konsekwencji może prowadzić do niedoborów ważnych składników odżywczych. To między innymi witaminy z grupy B, cynk, żelazo czy błonnik pokarmowy. Oprócz tego istnieje ryzyko spożywania zbyt dużej ilości soli, cukrów prostych czy nasyconych kwasów tłuszczowych. Może to prowadzić do nadciśnienia czy otyłości.

Dieta bezglutenowa a utrata zbędnych kilogramów

Wiele osób uważa, że na diecie bezglutenowej można schudnąć. To kolejna pułapka, ponieważ niektóre produkty – na przykład pieczowo – mają większą wartość energetyczną, niż ich tradycyjne odpowiedniki. Utrata zbędnych kilogramów wynika w tym przypadku z całkowitego wyeliminowania zbóż, bez znalezienia ich zamiennika. Aby schudnąć zdrowo, trzeba stosować zbilansowaną dietę, inaczej po zakończeniu procesu waga może wrócić!Dla niektórych dieta bezglutenowa jest jednym z odkryć ostatnich lat. Wiele osób zastanawia się nad jej wprowadzeniem, warto jednak pamiętać, że zaleca się ją głównie z powodów medycznych. To jedyna skuteczna terapia celiakii oraz alergii na gluten, chorzy muszą całkowicie wyeliminować go ze swojego jadłospisu. Na szczęście można skomponować pełnowartościowe posiłki – wystarczy wiedzieć, jakie produkty są dozwolone. Pomocny okazuje się także catering dietetyczny, dostarczający pyszne dania wprost do drzwi!