Dieta wrzodowa – jak się odżywiać, aby wspomóc leczenie wrzodów?

Dieta wrzodowa to kluczowy element terapii choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Odpowiednio dobrane posiłki mogą znacząco przyspieszyć proces gojenia się wrzodów i złagodzić dolegliwości. Poznaj zasady prawidłowego odżywiania, które przyniosą ulgę i wesprą leczenie.

Dieta wrzodowa – najważniejsze zasady dotyczące odżywiania

Dieta wrzodowa polega przede wszystkim na ograniczeniu spożywania produktów, które pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i drażnią błony śluzowe. Nowy jadłospis ma łagodzić nieprzyjemne objawy choroby oraz zapobiegać jej nawrotom. Osoby podejmujące się diety na wrzody powinny pamiętać o ograniczaniu:

• potraw pikantnych, smażonych, kwaśnych, zawierających dużą ilość soli; 
• kawy i mocnej herbaty; 
• alkoholu; 
• słodkich, gazowanych napojów; 
• kwaśnych owoców; 
• nierozcieńczonych soków warzywnych i owocowych; 
• wywarów z grzybów i kości.

Warto także mieć na uwadze, że podrażnienie błony śluzowej żołądka może nastąpić przy spożywaniu zbyt zimnych lub gorących potraw oraz posiłków zawierających sporo błonnika. Przy typowej diecie wrzodowej zaleca się spożywanie 5-6 posiłków dziennie – ostatni powinien zostać zjedzony nie później niż godzinę przed snem. Dania powinny być lekkostrawne, złożone z produktów, które zahamują wydzielanie soku żołądkowego. Energia powinna pochodzić w 50% z produktów węglowodanowych, 30% tłuszczów, a 20% białek. 

Dania mogą być duszone, gotowane na parze, a w niektórych przypadkach pieczone. Jeżeli choroba ma ostry przebieg, potrawy powinny mieć formę papki. Natomiast w okresie remisji mogą mieć już normalną formę.

Co jeść i czego unikać w diecie wrzodowej

Początkowo wprowadzanie diety wrzodowej może sprawiać pewne trudności. Warto zatem od razu zapoznać się z produktami, których spożycie jest zalecane oraz tymi, których należy unikać. Dla ułatwienia podajemy poniższą listę:

Produkty	Dozwolone	Zakazane
Produkty zbożowe	ryż, drobny makaron, kasza kukurydziana, kasza jęczmienna, kasza manna, płatki owsiane;	kasza pęczak, kasza gryczana, makarony razowe, pieczywo razowe i żytnie;
Jajka	jajka na miękko;	jajka na twardo i sadzone, smażona jajecznica;
Produkty mleczne	kefir, słodkie mleko, biały chudy ser;	ser żółty, pleśniowy, topiony;
Owoce	banany, jabłka, truskawki (gotowane lub przeciery), rozcieńczone soki;	większość surowych i suszonych owoców;
Warzywa	surowe: sałata, pomidor (bez skórki), gotowane: marchewka, buraki, seler, szpinak, kalafior, ziemniaki, dynia;	kapusta, rzepa, papryka, warzywa smażone;
Mięso, ryby, owoce morza	chude mięso (kurczak, cielęcina, królik), chude ryby (sola, dorsz, szczupak);	tłuste mięso (wieprzowina, kaczka, gęś, dziczyzna), tłuste ryby (śledź, łosoś);
Tłuszcze	oleje roślinne, oliwa z oliwek, masło.	smalec, słonina, twarda margaryna, kwaśna śmietana.

Dieta wrzodowa – przykładowy jadłospis na 1 dzień

W przypadku choroby wrzodowej ustalana jest dieta indywidualna, zatem jadłospis każdego chorego będzie zatem prezentował się nieco inaczej. Warto jednak pamiętać, że w większości przypadków składa się on z 5-6 dań, zawierających produkty łatwostrawne, bogate w zdrowe tłuszcze, antyoksydanty oraz probiotyki. Poniżej przedstawiamy, jak może wyglądać przykładowy zestaw potraw na jeden dzień.

• Śniadanie: zielona herbata, jajko gotowane na miękko z sałatką ze szpinaku i pomidorów, pełnoziarnisty chleb;
• Drugie śniadanie: kanapka z chleba pełnoziarnistego i masła orzechowego, owoc w formie przecieru lub rozcieńczony sok;
• Obiad: dorsz pieczony w folii, z dodatkiem koperku, zielone warzywa z oliwą z oliwek, brązowy ryż, zielona herbata;
• Podwieczorek: koktajl z banana i kefiru;
• Kolacja: ryż z dodatkiem przecieru z jabłka i cynamonu, rumianek do picia;
• Przekąska przed snem: garść orzechów laskowych, owoc (np. banan).

Choroba wrzodowa – objawy i przyczyny

Choroba wrzodowa to jedna z najpowszechniejszych chorób układu pokarmowego. Uważa się, że z jej powodu cierpi ok. 10% populacji. Wrzody to miejscowe uszkodzenia błony śluzowej ze współistniejącym naciekiem zapalnym i martwicą. Choroba występuje głównie w żołądku lub dwunastnicy. Objawy to m.in.: 

• palący, silny ból brzucha 1-3 godz. po posiłku; 
• ból tuż po obudzeniu lub na czczo;
• uczucie pełności w nadbrzuszu po posiłkach;
• utrata apetytu;
• spadek masy ciała; 
• nudności; 
• zgaga;
• odbijanie się; 
• nawracająca czkawka. 

W bardzo wielu przypadkach wrzody mają tendencję do nawrotów. Po okresie, kiedy choroba daje objawy, nadchodzą okresy bezobjawowe. Z tego powodu warto pamiętać, że chociaż farmakoterapia jest konieczna, wprowadzenie zmian w codzienne życie również jest zalecane. Dieta wrzodowa jest tutaj niezbędna. 

Co wywołuje chorobę wrzodową?

Wrzody żołądka i dwunastnicy mają różnorodne przyczyny. Najczęstszym powodem jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori, do którego dochodzi głównie w dzieciństwie poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami. Bakteria ta produkuje toksyny uszkadzające błonę śluzową żołądka. Istotnym czynnikiem ryzyka jest również stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, szczególnie wśród osób starszych, które często nie są świadome ich szkodliwego wpływu.

Nieprawidłowa dieta bogata w tłuste, ciężkostrawne potrawy oraz nieregularne posiłki znacząco zwiększają ryzyko rozwoju wrzodów. Podobnie działa spożywanie alkoholu i palenie papierosów, które stymulują nadprodukcję soku żołądkowego. Przewlekły stres również przyczynia się do powstawania wrzodów, gdyż wywołuje zwiększone wydzielanie kwasu solnego, co prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej żołądka.

Odpowiednie żywienie stanowi kluczowy element wspomagający leczenie choroby wrzodowej, jednak sama dieta nie zastąpi terapii medycznej. Najlepsze efekty przynosi kompleksowe podejście łączące farmakoterapię z prozdrowotnymi nawykami żywieniowymi. Warto pamiętać, że każdy organizm może reagować indywidualnie na określone produkty, dlatego obserwacja własnych reakcji jest niezbędna. Konsultacja z dietetykiem pomoże stworzyć spersonalizowany plan żywieniowy, który nie tylko przyspieszy gojenie wrzodów, ale również zmniejszy ryzyko ich nawrotów w przyszłości