Dieta trzustkowa – leczenie i regeneracja trzustki poprzez odżywianie

Dieta trzustkowa stanowi podstawę leczenia i regeneracji przy schorzeniach trzustki. Odpowiednio dobrane posiłki łagodzą objawy, zmniejszają dolegliwości bólowe i wspierają pracę tego ważnego narządu. Poznaj zasady żywienia, które pomogą odzyskać zdrowie i zapobiec nawrotom choroby.

Jakie są wskazania do stosowania diety trzustkowej?

Dieta trzustkowa jest zalecana przede wszystkim w schorzeniach związanych z zaburzeniem pracy trzustki, takich jak ostre i przewlekłe zapalenie tego narządu. Stosuje się ją również w przypadku choroby nowotworowej trzustki oraz przy chorobach dróg żółciowych. Wskazaniem do wprowadzenia tego modelu żywienia jest także niewydolność trzustki oraz okres rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych dotyczących tego gruczołu. Dietę trzustkową zaleca się także osobom z kamicą żółciową, która może prowadzić do zapalenia trzustki. 

Warto podkreślić, że przy przewlekłych schorzeniach trzustki, dieta ta powinna być stosowana przez całe życie, natomiast w przypadku ostrego zapalenia – głównie w okresie leczenia. Osoby, które muszą wdrożyć tego rodzaju dietę, powinny zasięgnąć rady dietetyka, a także skorzystać z odpowiednio dobranego cateringu pudełkowego. Pozwoli to oszczędzić czas, a także skupić się na procesie rekonwalescencji. Oferty firm cateringowych z całej Polski znajdziesz i porównasz w jednym miejscu – na Dietly.

Dieta przy zapaleniu trzustki ostrym i przewlekłym

Postępowanie żywieniowe przy PZT (przewlekłym zapaleniu trzustki) i OZT (ostrym zapaleniu trzustki) jest bardzo istotne:

• przewlekłe zapalenie tego narządu to stan postępujący, prowadzący do stopniowe włóknienia narządu. Na skutek tego procesu dochodzi do zaburzeń jego funkcjonowania, a to może prowadzić do cukrzycy. Głównym objawem towarzyszącym PZT jest silny ból brzucha. Dieta w tym przypadku powinna być lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu, ubogoresztkowa, z kolei bogata w białko. Przepisy w diecie na przewlekłe zapalenie trzustki bazować powinny na dozwolonych produktach, które są dobrze tolerowane przez pacjenta;
  
• OZT polega na aktywacji enzymów trzustkowych w obrębie narządu. Aktywowane enzymy (odpowiedzialne za trawienie białek) powodują samotrawienie narządu. Prowadzić to może do trwałego uszkodzenia gruczołu, a nawet krwotoku. W przebiegu OZT dochodzi do rozwoju silnej reakcji zapalnej, a ta z kolei skutkować może niewydolnością wielonarządową. W większości przypadków przyczyną takiego stanu jest nadużycie alkoholu lub kamica żółciowa.

Etapy diety trzustkowej przy OZT

W pierwszej fazie, czyli w momencie pobytu w szpitalu, postępowanie żywieniowe ustalane jest na podstawie przebiegu choroby oraz stanu odżywienia pacjenta. Moment wprowadzenia żywienia doustnego oraz rozszerzania diety przebiega stopniowo. Chory musi przestrzegać odpowiednich zaleceń także po wyjściu ze szpitala. Dieta po ostrym zapaleniu trzustki (w okresie rekonwalescencji) podzielona jest na 3 etapy:

1. Etap pierwszy – trwa około miesiąca. Polega na ograniczeniu tłuszczu. Dieta powinna dostarczać 2000 kcal, 65 g białka, 345 g węglowodanów i 40 g tłuszczu rozłożonych na 4-5 posiłków;

2. Etap drugi – także trwa przez około miesiąc. Podaż tłuszczu zostaje zwiększona do 50 g, białka do 70 g, a energii do 2200 kcal. Rozkład posiłków nie ulega zmianom;

3. Etap trzeci – to dieta pełnowartościowa. Powinna dostarczać 2300-2500 kcal, 70-90 g białka, 60-80 g tłuszczu. Dietę w tym etapie należy rozszerzać stopniowo, szczególnie w przypadku potraw smażonych.

Jeśli w trakcie któregoś z etapów nasilą się dolegliwości, należy wrócić do poprzedniego. Taki stan jest spowodowany zaburzeniami ze strony trzustki i może wymagać włączeniem leczenia wspomagającego ten gruczoł.

Produkty zalecane i zabronione w diecie trzustkowej

Dieta trzustkowa pomaga odciążyć trzustkę i układ trawienny. W takiej diecie można spożywać wiele produktów, w tym nasiona roślin strączkowych, które bogate są w błonnik pokarmowy oraz zawierają niewielką ilość tłuszczu. Zaleca się również picie kawy zbożowej oraz wody mineralnej, które pomagają w procesie trawienia i regulacji pracy układu pokarmowego. Z kolei pieczywo pszenne razowe i warzywa, takie jak rzodkiewka, są dobrym źródłem błonnika, co może pomóc w regulacji masy ciała. Ważne jest również ograniczenie ilości tłuszczu w diecie, aby nie obciążać trzustki.

W diecie trzustkowej zaleca się unikać produktów o wysokiej zawartości tłuszczu, białka i cukru. Warzywem, którego należy także unikać, jest cebula – ze względu na zawartość związków siarkowych i wzmagających wydzielanie enzymów trzustkowych jej spożycie może prowadzić do nasilenia objawów choroby trzustki, takich jak ból brzucha, biegunka, wzdęcia i wymioty.

Produkty wskazane

Produkty niewskazane

jasne pieczywo, drobne kasze, ryż, makarony; chudy nabiał, małe ilości śmietany do 10% tłuszczu; miękkie margaryny, masło, oleje roślinne; chude mięso i ryby; warzywa bez skórki i pestek, oprócz wzdymających; dojrzałe owoce bez skórki i pestek; łagodne zioła i przyprawy, np. bazylia, tymianek, majeranek, koper; słabe napary ziół i słaba herbata, soki, kompoty, woda; musy, dżemy, miód (w umiarkowanych ilościach, zwłaszcza w przypadku cukrzycy); wywary warzywne.

alkohol; napoje gazowane; mocne napary herbat i mocna kawa; słodycze, ciasta, desery, kremy; dżemy z pestkami; pełnotłuste mleko, sery żółte, tłusta śmietana; smalec, słonina, boczek; tłuste mięso, np. wieprzowina, baranina, dziczyzna; tłuste ryby; podroby; niedojrzałe owoce i warzywa; sałatki z majonezem, tłuste sosy; tłusty rosół; produkty zbożowe gruboziarniste.

Przykładowy jadłospis w diecie trzustkowej

Jadłospis w diecie trzustkowej powinien bazować na wymienionych wyżej produktach zalecanych. Warto pamiętać o spożywaniu 4-5 posiłków oraz stosowaniu odpowiednich technik kulinarnych. Są to: gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, duszenie bez dodatku tłuszczu, pieczenie z użyciem folii lub pergaminu. Pomaga to w łatwiejszym trawieniu posiłków, a na tej zasadzie opiera się dieta trzustkowa. Łatwostrawne dania można z powodzeniem dopasowywać pod swoje preferencje żywieniowe, pamiętając przy tym o unikaniu żywności przeciwwskazanej.

Przykładowy jadłospis diety trzustkowej:

• Śniadanie: Kanapki z jasnego pieczywa z chudym twarogiem i pomidorem bez skórki + herbata;
• II śniadanie: Kanapka z jasnego pieczywa z dżemem owocowym, banan;
• Obiad: Gulasz drobiowy z cukinią i pomidorami;
• Podwieczorek: Budyń z kaszy jaglanej z musem jabłkowym;
• Kolacja: Pierogi leniwe z jogurtem.

Przykładowy tygodniowy jadłospis przy diecie trzustkowej znajdziesz TUTAJ.

Dieta trzustkowa jest niezwykle ważnym elementem leczenia. Bez względu na rodzaj schorzenia, opiera się na zasadach diety lekkostrawnej. W ostrym zapaleniu trzustki wprowadzenie pokarmów powinno przebiegać stopniowo, w trzech etapach. Odpowiednie żywienie pomaga zapobiegać powikłaniom, które mogą być groźne dla życia i stanu zdrowia pacjentów. Wśród nich można wskazać m.in. niedożywienie, niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz witaminy B12 i niedobory składników mineralnych. Stan odżywienia pacjentów ze schorzeniami trzustki powinien być regularnie monitorowany.