Dieta cukrzycowa – co wolno, a co nie jest dozwolone? Najważniejsze zasady

Dieta jest kluczowym elementem leczenia cukrzycy i pozwala kontrolować poziom glukozy we krwi. Podstawą jest wiedza, jak powinna wyglądać dieta cukrzycowa – co wolno, a co nie. Z naszego artykułu dowiesz się, jakie zasady i produkty pomogą ci komponować zdrowe i smaczne posiłki.

Cele terapeutyczne diety cukrzycowej

Odpowiednie odżywianie stanowi fundamentalny element terapii cukrzycy, a wiedza o tym, jak wygląda dieta cukrzycowa, co wolno a co nie, pozwala realizować najważniejsze założenia. Główne cele terapeutyczne diety cukrzycowej, zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, obejmują kilka obszarów. Przede wszystkim dąży się do wyrównania stężenia glukozy we krwi, aby było ono jak najbardziej zbliżone do wartości prawidłowych. Kolejnym celem jest osiągnięcie i utrzymanie optymalnej masy ciała, co ma szczególne znaczenie u pacjentów z nadwagą i otyłością w cukrzycy typu 2. 

Dieta ma również za zadanie wspierać kontrolę ciśnienia tętniczego oraz utrzymanie prawidłowego stężenia lipidów (np. cholesterolu) w surowicy. Ostatecznym skutkiem realizacji tych założeń jest zmniejszenie ryzyka rozwoju przewlekłych powikłań cukrzycy, takich jak choroby układu krążenia, uszkodzenie nerek (nefropatia) czy wzroku (retinopatia).

Ogólne zasady diety cukrzycowej – co wolno, a co nie?

Jadłospis powinien być zbilansowany, zawierać wystarczające ilości białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin i soli mineralnych przy jednoczesnym ograniczeniu ilości cukru, tłuszczu trans i sodu. Istotne jest również odpowiednie dobranie ilości kalorii do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ten model żywienia może obejmować również zastosowanie suplementów, takich jak magnez, chrom i kwas alfa-liponowy, które mogą wspomóc kontrolę poziomu glukozy we krwi. Jednak przede wszystkim trzeba wiedzieć, czym dokładnie jest dieta cukrzycowa – co wolno, a co nie.

1. Głównym założeniem jest spożywanie wielu małych posiłków i przekąsek w ciągu dnia. Pozwoli to uniknąć gwałtownych skoków poziomu glukozy we krwi. 
2. Należy zwrócić uwagę na zdrowe i dobrze zbilansowane dania, składające się z warzyw, owoców, pełnych ziaren, jogurtu, chudego mięsa i ryb. 
3. Powinno się ograniczyć ilość tłuszczu, cukru, soli i produktów zbożowych. 
4. Należy unikać produktów typu fast food, słodyczy, napojów gazowanych i alkoholu.

Dobrym rozwiązaniem jest dieta cukrzycowa pudełkowa, którą można znaleźć za pomocą Dietly. Dzięki temu diabetyk zapanuje nie tylko nad tym, co je, ale także nad wielkością swoich porcji. Posiłki trafiają prosto do odbiorcy – wystarczy otworzyć odpowiednie pudełko i cieszyć się smakiem. 

Produkty dozwolone i zakazane w diecie cukrzycowej

Produkty, które powinny znaleźć się w diecie cukrzycowej, to zboża pełnoziarniste, chude mięso, jajka, ryby, orzechy i nasiona. Jedzenie białego ryżu, makaronu oraz białego może prowadzić do gwałtownych wahań poziomu cukru we krwi, dlatego te produkty należy ograniczyć do minimum.

Trzeba zadbać, by posiłki były zbilansowane. Właściwie bez ograniczeń można jeść warzywa o niskim indeksie glikemicznym. Do tej grupy należą między innymi cykoria, kalafior, kiszona kapusta, ogórek świeży, ogórek kiszony, pomidor, rzodkiewka, sałata, szpinak. Można sięgać także po naturalne słodkości, takie jak owoce (najlepiej w surowej formie). Również one muszą się wyróżniać niskim indeksem glikemicznym. Cukrzycy mogą więc jeść borówki, brzoskwinie, grejpfruty, mandarynki, pomarańcze itp. W przypadku owoców nie można jednak mocno przesadzać z ilością.

Diabetycy nie muszą odmawiać sobie deserów. Jednak ich skład powinien być dobrze skomponowany – najlepiej przygotować je samodzielnie z dodatkiem otrębów czy płatków owsianych.

Oto szczegółowa tabela przedstawiająca produkty dozwolone i zalecane oraz zakazane i niewskazane w diecie cukrzycowej.

Kategoria	Produkty dozwolone i zalecane	Produkty zakazane i niewskazane
Warzywa	Większość warzyw, zwłaszcza surowych lub krótko gotowanych, o niskim indeksie glikemicznym: sałata, szpinak, jarmuż, kapusta, brokuły, kalafior, cykoria, ogórki, pomidory, papryka, rzodkiewka, cebula, seler, pietruszka, szparagi, fasolka szparagowa. W umiarkowanych ilościach: marchew, bataty (mają niższy indeks glikemiczny niż ziemniaki).	Warzywa o wysokim indeksie glikemicznym, rozgotowane oraz konserwowe. Należy unikać lub mocno ograniczać: purée ziemniaczane, dynię gotowaną, bób (w dużych ilościach).
Owoce	Owoce o niskim indeksie glikemicznym, spożywane w umiarkowanych ilościach, najlepiej w formie surowej: owoce jagodowe (truskawki, maliny, borówki, jeżyny, porzeczki, agrest), owoce cytrusowe (grejpfruty, pomarańcze, mandarynki), a także jabłka, gruszki, brzoskwinie, nektarynki, morele, wiśnie, śliwki, awokado. W mniejszych ilościach dopuszczalne są mało dojrzałe banany, kiwi i ananas świeży.	Owoce o wysokiej zawartości cukru, przetworzone i suszone: dojrzałe banany, arbuz, melon, winogrona (w dużych ilościach), owoce z puszki w syropie, owoce kandyzowane, słodzone owoce suszone (np. rodzynki, daktyle). Należy unikać dżemów, powideł i konfitur z dodatkiem cukru.
Produkty zbożowe	Produkty z pełnego przemiału, bogate w błonnik: pieczywo razowe (żytnie, orkiszowe), pumpernikiel, grube kasze (gryczana, pęczak, bulgur), brązowy i dziki ryż, makaron pełnoziarnisty, płatki owsiane górskie, otręby, nasiona roślin strączkowych (fasola, ciecierzyca, soczewica).	Produkty z białej, oczyszczonej mąki i o wysokim indeksie glikemicznym: jasne pieczywo pszenne (kajzerki, chleb tostowy), bułki maślane, rogaliki, drożdżówki, wyroby cukiernicze. Należy wyeliminować biały ryż, drobne kasze (manna, kuskus, jaglana, kukurydziana), makaron pszenny, słodzone płatki śniadaniowe (kukurydziane, czekoladowe, miodowe) oraz rozgotowane makarony i kasze.
Nabiał i jaja	Chudy lub półtłusty nabiał bez dodatku cukru: jogurt naturalny, kefir, maślanka, mleko do 2% tłuszczu, chudy lub półtłusty twaróg, serek ziarnisty. Jajka, najlepiej gotowane.	Tłusty i słodzony nabiał: mleko pełnotłuste i skondensowane, śmietana, serki homogenizowane słodzone, jogurty owocowe z cukrem, desery mleczne. Należy unikać serów żółtych, topionych, pleśniowych (brie, camembert) i typu feta z uwagi na wysoką zawartość tłuszczu.
Mięso, wędliny i ryby	Chude gatunki mięs i wędlin: drób (kurczak, indyk bez skóry), chuda wołowina, cielęcina. Tłuste ryby morskie bogate w kwasy omega-3: łosoś, makrela, śledź, sardynki, tuńczyk.	Tłuste gatunki mięs i przetworzone produkty mięsne: wieprzowina (np. karkówka, boczek), baranina, kaczka, podroby, parówki, kiełbasy, pasztety, salceson, salami, kabanosy oraz mięsa smażone w panierce.
Tłuszcze	Tłuszcze pochodzenia roślinnego: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, awokado, orzechy (włoskie, migdały), pestki (dyni, słonecznika), nasiona (np. chia, siemię lniane). Miękkie margaryny kubkowe dobrej jakości.	Tłuszcze nasycone i trans: smalec, twarde margaryny w kostkach, olej palmowy, olej kokosowy. Należy unikać produktów zawierających utwardzone tłuszcze roślinne, np. gotowych wyrobów cukierniczych i dań typu fast food.
Napoje	Głównie woda mineralna, a także niesłodzona herbata i kawa. Dopuszczalne są również świeżo wyciskane soki warzywne.	Napoje słodzone cukrem: napoje gazowane, wody smakowe, soki owocowe z kartonu, napoje energetyczne. Alkohol, zwłaszcza słodkie wina, likiery i piwo, powinien być znacznie ograniczony lub wyeliminowany.
Inne	Zioła i przyprawy naturalne do smaku. Do słodzenia można używać zamienników cukru, takich jak stewia czy ksylitol. Desery można przygotowywać samodzielnie na bazie np. płatków owsianych i dozwolonych owoców.	Cukier, miód, syrop glukozowo-fruktozowy i wszelkie produkty je zawierające. Słodycze (czekolada, ciastka, cukierki, batony), słone przekąski (chipsy, paluszki, krakersy) oraz żywność wysoko przetworzona typu fast food (pizza, hamburgery, frytki) i dania gotowe (zupy w proszku).

Dieta cukrzycowa – co wolno, a co nie przy cukrzycy typu 1 i 2?

Chociaż ogólne zasady diety w cukrzycy są podobne, istnieją istotne różnice w zaleceniach dla typu 1 i 2. Kluczowa jest wiedza, jak wygląda dieta cukrzycowa – co wolno, a co nie, aby dostosować ją do indywidualnych potrzeb organizmu i specyfiki danego typu choroby. Poniżej wyjaśniamy, na co zwrócić szczególną uwagę, komponując jadłospis.

• W przypadku cukrzycy typu 1 dieta powinna być zbilansowana pod kątem białek, tłuszczów i węglowodanów, aby prawidłowo zarządzać dawkami insuliny. Należy unikać węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak słodycze czy biała mąka, a postawić na produkty pełnoziarniste, warzywa i chude mięso.
  
• Dieta w cukrzycy typu 2 powinna koncentrować się na ograniczeniu węglowodanów oraz utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Ten typ choroby często wynika z nadwagi, dlatego kluczowe jest spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym oraz dużej ilości białka i nienasyconych tłuszczów.

Stosowanie właściwej diety jest istotnym elementem leczenia cukrzycy. Dlatego tak ważne jest zapoznanie się z zasadami diety cukrzycowej – co wolno, a co nie to podstawowa wiedza. Zbilansowany model żywienia może zapobiec gwałtownym wahaniom poziomu glukozy we krwi, spowolnić rozwój choroby, zmniejszyć ryzyko rozwoju poważnych powikłań, a także poprawić jakość życia i samopoczucie. Nie trzeba przy tym żegnać się ze swoimi ulubionymi potrawami, wystarczy znaleźć dla nich zdrowie zamienniki.