Poliole – rodzaje. Czy to zdrowy zamiennik cukru?
Poliole to substancje słodzące, które coraz częściej stosowane są jako zamiennik tradycyjnego cukru. Charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym. Występują naturalnie w owocach i warzywach, a także pozyskiwane są przemysłowo. Czy rzeczywiście są one zdrową alternatywą dla cukru? Przyjrzyjmy się bliżej rodzajom polioli i ich właściwościom.
Poliole – czym są, dostępne rodzaje
Na rynku coraz częściej możemy się spotkać z produktami oznaczonymi sloganem „bez dodatku cukru”. Są one zazwyczaj słodzone poliolami. To alkohole wielowodorotlenowe, pochodne sacharydów. Są półsyntetycznymi substancjami słodzącymi. Poliole przypominają cząsteczkę alkoholu, lecz zawierają więcej grup hydroksylowych. Są praktycznie nieprzyswajalne w organizmie człowieka. W jelitach wchłaniają się tylko częściowo, a pozostała ich część, ulega fermentacji.
Rodzaje polioli – które wybrać?
Przyjrzyjmy się bliżej najbardziej znanym rodzajom polioli, stosowanym jako zamiennik cukru:
- Ksylitol potocznie nazywany cukrem brzozowym. W produktach spożywczych oznaczany jest symbolem E967. Naturalnie w przyrodzie występuje w korze brzozy oraz takich owocach jak maliny i śliwki. Na masową skalę i potrzeby przemysłu spożywczego pozyskiwany jest jednak najczęściej z kukurydzy. Spośród wszystkich polioli wykazuje najwięcej korzystnych właściwości. Ksylitol zmniejsza ryzyko występowania próchnicy zębów. Działanie przeciwpróchnicze ksylitolu polega na tym, że nie dostarcza on energii niezbędnej do wzrostu i rozwoju bakterii wywołujących próchnicę Streptococcus mutans;
- Drugim powszechnym słodzikiem jest erytrytol, oznaczany symbolem E968. Do celów spożywczych pozyskiwany jest chemicznie, natomiast naturalnie w środowisku występuje w sfermentowanych produktach oraz niektórych owocach. Erytrytol charakteryzuje się mniejszym o około 20-40% stopniem słodkości od sacharozy, dlatego dosładzając napoje, desery czy wypieki, należy dodać go trochę więcej niż zwykłego cukru. W przeciwieństwie do ksylitolu spożycie erytrytolu w mniejszym stopniu nasila dolegliwości jelitowe;
- Sorbitol w produktach spożywczych występuje pod symbolem E420. W przemyśle spożywczym wykorzystywany jest jako stabilizator, substancja utrzymująca wilgotność oraz konserwant. Ponadto jest wykorzystywany do produkcji past do zębów oraz gum do żucia. Ogranicza powstawanie płytki nazębnej. Naturalnie występuje w owocach i warzywach. Najwięcej znajdziemy go w suszonych śliwkach.
Charakteryzuje się taką samą kalorycznością co ksylitol. Słodkość sorbitolu jest o ok. 30-40% mniejsza niż sacharozy. Jego indeks glikemiczny wynosi 9, co sprawia, że może być stosowany przez osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą. Pojawiają się jednak doniesienia, iż może przyczyniać się do rozwoju nefropatii cukrzycowej i upośledzać funkcje nerek;
- Maltitol Naturalnie występuje w warzywach i owocach m.in. figach, oliwkach, kukurydzy. W produktach spożywczych ukryty pod symbolem E965. Indeks glikemiczny maltitolu jest nieco wyższy niż pozostałych polioli i wynosi 35. Z kolei kaloryczność waha się między 270 a 300 kcal na 100 g produktu. Słodkość maltitolu to ok. 60-90% słodkości sacharozy. Znajduje zastosowanie w produkcji gum do żucia, glazur, lodów.
Czy poliole to zdrowy zamiennik cukru? Poznaj ich właściwości
Poliole charakteryzują się niższą kalorycznością w porównaniu do cukru – dostarczają od 0,2 do 2,6 kcal/g. Mają też znacznie niższy indeks glikemiczny, dzięki czemu nie powodują gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi. Jest to szczególnie istotne dla osób chorych na cukrzycę. Ponadto poliole wykazują działanie przeciwpróchnicze. Nie są one metabolizowane przez bakterie obecne w jamie ustnej, przez co nie przyczyniają się do powstawania kwasów niszczących szkliwo. Dlatego często stosuje się je w produkcji gum do żucia, cukierków czy past do zębów.
Najzdrowszym poliolem, wykazującym najwięcej zdrowotnych właściwości, jest ksylitol. Rozporządzenie Komisji Unii Europejskiej nr 1129/2011 reguluje, w jakich środkach spożywczych oraz na jakich warunkach można stosować poliole i inne substancje słodzące. Tak więc słodziki te uznane są za bezpieczne w stosowaniu. Nie zostało jednak określone dopuszczalne dzienne spożycie polioli, lecz określona zasada, wedle której należy stosować taką ilość substancji słodzącej, by osiągnąć zamierzony efekt, czyli słodkość produktu.
Skutki uboczne stosowania polioli
Niestety spożycie polioli, zwłaszcza w większych ilościach może wywołać ból brzucha, wzdęcia czy doprowadzić do biegunki. Nagłe wprowadzenie większej ilości polioli do diety skutkować może nieprzyjemnymi dolegliwościami ze strony jelit. Dlatego zaleca się, by stopniowo zwiększać w diecie ich ilość. Poliole nie są również wskazane u osób zmagających się z zaburzeniami pracy jelit takimi jak IBS, czyli zespół jelita drażliwego, oraz SIBO, czyli przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego. Spożycie ich nawet w niewielkiej ilości może skutkować nasileniem objawów ze strony jelit.
Jeśli masz problemy z jelitami, zadbaj o dietę. Poszukaj dobrze zbilansowanej diety pudełkowej – oferty firm z całej Polski znajdziesz i porównasz na Dietly.
Co warto wiedzieć o poliolach?
Poliole to ciekawa alternatywa dla tradycyjnego cukru, szczególnie dla osób dbających o linię czy chorujących na cukrzycę. Dzięki niskiej kaloryczności i niskiemu indeksowi glikemicznemu mogą być pomocne w kontrolowaniu masy ciała i poziomu cukru we krwi. Dodatkowo działają przeciwpróchniczo i nie sprzyjają rozwojowi bakterii w jamie ustnej. Należy jednak pamiętać, aby spożywać je z umiarem. Nadmierne ilości polioli w diecie mogą powodować dyskomfort ze strony układu pokarmowego. Warto wybierać produkty słodzone poliolami świadomie i zwracać uwagę na ich ilość w składzie.
