Nietolerancja histaminy – jej przyczyny, objawy oraz metody leczenia

Nietolerancja histaminy to jedna częstych dolegliwości układu pokarmowego. Mimo że substancja pełni w organizmie ważne funkcje, może powodować reakcje alergiczne. W artykule wyjaśniamy, dlaczego tak się dzieje i jak poradzić sobie z tą przypadłością.

Zapamiętaj!

• Nietolerancja histaminy to reakcja alergiczna wynikająca z trudności organizmu z rozkładem tego związku. 
• Najbardziej charakterystyczne objawy to m.in. bóle głowy, pokrzywka, trudności z oddychaniem i bóle brzucha. 
• Diagnoza bazuje na obserwacji objawów i specjalistycznych testach, takich jak test DAO.
• Kluczowym elementem leczenia jest dieta antyhistaminowa, ograniczająca spożycie produktów bogatych w histaminę.

Czym jest histamina?

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia mechanizmu nietolerancji histaminy, sprawdźmy, czym jest ta substancja. To organiczny związek chemiczny należący do grupy amin biogennych, który pełni ważne funkcje w ludzkim organizmie. Występuje naturalnie w wielu komórkach i tkankach ludzkiego ciała – magazynowana jest w bazofilach oraz komórkach tucznych. Może być wydzielana zarówno przez organizm, jak i dostarczana wraz z pokarmem.

Jej głównym zadaniem jest działanie jako mediator w reakcjach alergicznych. Histamina uwalnia się w odpowiedzi na alergen, prowadząc do typowych objawów alergii, takich jak zaczerwienienie, obrzęk czy swędzenie. Oprócz tego uczestniczy w procesach fizjologicznych, na przykład:

• regulowaniu wydzielania kwasu żołądkowego;
• rozszerzaniu naczyń krwionośnych;
• kontrolowaniu napięcia mięśni gładkich;
• bierze udział w gojeniu się ran;
• reguluje rytm snu oraz czuwania.

Nietolerancja histaminy – co ją wywołuje?

Nietolerancja histaminy to zaburzenie, w którym organizm ma trudności z jej degradacją. Może się do tego przyczyniać niedobór enzymu DAO (diaminooksydaza), który jest odpowiedzialny za rozkład histaminy dostarczonej z pokarmem w jelitach. Skutkiem tego jest nadmierne gromadzenie się tej substancji, przez co osoby z nietolerancją histaminy mogą doświadczać przykrych objawów. W łagodzeniu symptomów pomocne jest ograniczenie spożycia pokarmów bogatych w histaminę oraz suplementacja enzymu DAO.

Jakie są objawy nietolerancji histaminy?

Osoby cierpiące na nietolerancję histaminy mogą doświadczyć różnorodnych objawów. Wśród nich należy wymienić:

• bóle głowy;
• pokrzywkę;
• trudności z oddychaniem;
• biegunkę;
• uczucie zmęczenia;
• zaburzenia rytmu serca;
• obrzęki różnych części ciała;
• bóle brzucha;
• nudności. 

Objawy te mogą pojawiać się zaraz po spożyciu pokarmu bogatego w histaminę lub z kilkugodzinnym opóźnieniem. Warto dodać, że ich intensywność jest indywidualna dla każdego przypadku. Może się różnić w zależności od ilości spożytej histaminy oraz indywidualnej zdolności organizmu do jej rozkładu. Jeśli wystąpią poważne symptomy nietolerancji histaminy, takie jak trudności w oddychaniu czy obrzęk gardła, niezbędna jest natychmiastowa pomoc medyczna.

Gdzie występuje histamina?

Jak wspomniano wcześniej, histamina może być produktem syntezy endogennej. W wyniku tego procesu jest wytwarzana przez organizm w komórkach układu odpornościowego (przede wszystkim bazofilach, mastocytach i makrofagach). Wytwarza ją również mikroflora bakteryjna. Oprócz tego histamina jest dostarczana wraz z pokarmem.

Histamina występuje w wielu produktach spożywczych, zwłaszcza w tych, które przeszły proces fermentacji lub dojrzewania. Na tej liście znajdują się między innymi:

• wędliny suszone oraz dojrzewające;
• pleśniowe i twarde sery;
• konserwy rybne;
• czekolada;
• alkohol: Wina, zwłaszcza czerwone, piwa i szampany;
• drożdże;
• ryby i owoce morza;
• produkty fermentowane i kiszonki, np. kapusta kiszona, soja czy miso;
• warzywa, np. szpinak, bakłażan, awokado czy pomidory.

Oprócz tego warto pamiętać, że niektóre warzywa lub owoce (np. truskawki) mogą nasilać produkcję histaminy przez organizm.

Jak diagnozowana jest nietolerancja histaminy?

Diagnozowanie nietolerancji histaminy nie jest proste, ponieważ objawy mogą naśladować wiele innych schorzeń. Aby zidentyfikować potencjalne produkty wywołujące objawy, lekarze zalecają prowadzenie dziennika żywieniowego. Powinien zawierać dokładne informacje na temat spożywanych pokarmów, godzin ich zjedzenia oraz opis wszelkich objawów, które pojawiają się po posiłku. Analiza dziennika żywieniowego może pomóc w wykryciu wzorców i wskazać na produkty bogate w histaminę jako potencjalne przyczyny dolegliwości.

Badania diagnostyczne

Istnieją też specjalistyczne testy, które mogą pomóc w diagnozowaniu nietolerancji histaminy. Należy do nich na przykład test DAO (enzym rozkładający histaminę) czy test prowokacji pokarmowej:

• test DAO polega na ocenie poziomu tego enzymu w osoczu krwi. Jego niski poziom może wskazywać na problem z rozkładem histaminy w organizmie;
• test prowokacji pokarmowej polega na spożyciu określonej ilości pokarmu bogatego w histaminę pod nadzorem medycznym, a następnie obserwacji ewentualnych objawów. Jeśli pojawią się objawy typowe dla nietolerancji histaminy, test jest pozytywny. 

Ważne jest, aby takie testy były przeprowadzane pod ścisłym nadzorem specjalisty. Tylko to zapewnia pacjentowi bezpieczeństwo oraz gwarantuje prawidłowy przebieg procedury.

Jakie są metody leczenia nietolerancji histaminy?

Główną metodą leczenia jest wprowadzenie odpowiedniej diety. Ograniczenie spożycia produktów bogatych w histaminę może znacząco złagodzić objawy. Przemyślany plan żywieniowy, uwzględniający indywidualne potrzeby pacjenta, może przynieść ulgę i pozwolić na poprawę jakości życia. W niektórych przypadkach lekarze mogą również zalecić leki antyhistaminowe. Są one skuteczne w blokowaniu działania histaminy w organizmie i tym samym łagodzeniu objawów związanych z jej nadmiarem.

Jak powinna wyglądać dieta antyhistaminowa?

Jak wspomniano wcześniej, dieta antyhistaminowa ma na celu ograniczenie spożycia pokarmów bogatych w histaminę oraz tych, które mogą stymulować jej wydzielanie w organizmie. Oto najważniejsze zalecenia:

• unikaj produktów bogatych w histaminę oraz tych, które stymulują jej produkcję (np. truskawki, cytrusy, ananasy, orzechy, czekolada, kakao czy pomidory);
• wybieraj świeże owoce i warzywa (z wykluczeniem bogatych w histaminę);
• unikaj alkoholu, ponieważ nie tylko może zawierać histaminę, ale także hamuje działanie enzymu DAO, który rozkłada ją w organizmie;
• ogranicz spożycie napojów kofeinowych;
• wprowadź produkty bogate w DAO, np. ekologiczne jaja, świeże mięso oraz warzywa liściaste;
• wzbogać dietę o probiotyki, które pomagają w utrzymaniu zdrowej flory bakteryjnej jelit, co może wpłynąć na lepszy rozkład histaminy.

Być można na początku stosowanie diety antyhistaminowej może stanowić wyzwanie. Dlatego warto skonsultować się z dietetykiem albo skorzystać z kateringu dietetycznego. Odpowiednio skomponowane posiłki powinny pomóc w rozwiązaniu problemu związanego z nietolerancją histaminy.

Wspierające metody leczenia

Pomocna może być również suplementacja enzymem DAO. Inne metody wspierające leczenie to probiotyki, które pomagają w utrzymaniu równowagi flory bakteryjnej jelit. To z kolei może usprawnić proces rozkładu histaminy. Ponadto ważne jest edukowanie się na temat nietolerancji histaminy, śledzenie nowych badań i konsultowanie się z lekarzem specjalistą w celu dostosowania indywidualnego planu leczenia.

Nietolerancja histaminy – podsumowanie

Nietolerancja histaminy to problem, który może wpływać na jakość życia wielu osób. Kluczem do zarządzania tym schorzeniem jest zrozumienie jego przyczyn, objawów i odpowiednia modyfikacja stylu życia. W razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.